Pałac stał się miejscem wakacyjnego pobytu Fryderyka Chopina latem 1828 roku. Muzyk spędził w Sannikach dwa miesiące w odwiedzinach u swojego szkolnego kolegi, Konstantego Pruszaka. W trakcie pobytu komponował i uczył gry na pianinie siostrę swojego przyjaciela. Obiekt tym samym jest jedynym na Mazowszu w pełni autentycznym obiektem, w którym z pewnością przebywał Fryderyk Chopin. Pałac stanowi czołową realizację willi włoskiej oraz przykład twórczości wybitnego architekta Władysława Marconiego, autora projektu przebudowy w 1910 roku. Wewnątrz pałacu znajdują się malowidła na sufitach i ścianach pierwszego piętra z końca XVIII i XIX wieku. Kompozycja parkowa w stylu krajobrazowym powstała w pierwszej połowie XIX wieku. Następnie przekształcona została w stylu naturalistycznym w 1908 roku przez uznanego planistę ogrodów Stanisława Celichowskiego, który adaptował wcześniejsze nasadzenia alejowe, posiadające duże wartości przyrodnicze.

Historia

Zabytkowe założenie pałacowe w Sannikach powstało w końcu XVIII wieku, na terenie dawnego zespołu dworskiego. Jego reliktami są fundamenty dworu oraz szpalery lipowe z drugiej połowy XVIII wieku zachowane na terenie parku. Pod koniec wieku zarządcami tych dóbr stali się Pruszakowie. Na własność wykupił je w 1834 roku Aleksander Pruszak. Pałac został przekształcony w pierwszej ćwierci XIX wieku i można go uznać za czołową realizację tzw. willi włoskiej na ziemiach polskich. W pierwszej połowie XIX wieku ukształtował się układ założenia pałacowo -parkowego sąsiadującego od północy z sadami i ogrodami użytkowymi, od wschodu z dużym folwarkiem,

a od zachodu z dwoma stawami i zabudowaniami cukrowni. Powiększono teren dawnego ogrodu dworskiego i założono park krajobrazowy powiązany kompozycyjne z pałacem. Z tego okresu pochodzą dwie aleje kasztanowców, pierwsza prowadzi do owalnego podjazdu przed południową elewacją pałacu oraz druga, poprzeczna łączyła pałac z terenem cukrowni. Z tego okresu w parku zachował się szpaler buków wzdłuż wschodniego ogrodzenia oraz pojedyncze okazy starodrzewu z pomnikowym platanem przy stawie. Od 1856 roku właścicielem Sannik został Leon ks. Sapieha.

W 1873 roku majątek wraz z zakładem cukrowniczym został sprzedany Seligowi Natansohnowi, a w 1909 roku dobra w Sannikach kupiła Antonina z Natansohnów Dziewulska . Najważniejsze zmiany, zarówno w architekturze pałacu, jak i na terenie parku, przeprowadzono w pierwszej ćwierci XX wieku. Pałac został przebudowany w 1910 roku zgodnie z projektem architekta Władysława Marconiego, a park przekształcony przez planistę ogrodów Stefana Celichowskiego w oparciu o zachowany drzewostan z najstarszymi nasadzeniami alejowymi. Dziewulscy byli ostatnimi właścicielami majątku, który po 1945 roku został rozparcelowany i przekształcony w Państwowe Gospodarstwo Rolne. Zespół pałacowo-parkowy przeszedł na własność gminy Sanniki w 1993 roku W lewym skrzydle pałacu w 1981 roku utworzono ośrodek chopinowskiego z salą koncertową pełniący funkcję Międzynarodowego Domu Pracy Twórczej im. Fryderyka Chopina.

Obecnie zespół pałacowy zarządzany jest przez Europejskie Centrum Artystyczne im. Fryderyka Chopina. W latach 2011-2013 przeprowadzono rewaloryzację całego zespołu. Prace w pałacu zachowały jego wartości zabytkowe i przystosowały obiekt do nowych funkcji, obejmowały m.in. odbudowę oranżerii. Projekt przebudowy parku wg Celichowskiego jest nieznany, dlatego przy jego rewaloryzacji adaptowano zachowany starodrzew do nowej aranżacji nawiązującej do innych realizacji tego wybitnego planisty ogrodów.

Opis

Zespół pałacowo-parkowy usytuowany jest w centrum wsi Sanniki, przy drodze z Płocka do Sochaczewa, naprzeciwko kościoła parafialnego. Zespół z trzech stron ogrodzony jest murem, z bramą wjazdową od strony południowej na osi pałacu i reprezentacyjnego podjazdu, do którego biegnie aleja kasztanowcowa. Budynek pałacu w formie piętrowego korpusu głównego z prostopadłym skrzydłem wg projektu architekta Władysława Marconiego. Od wschodu przylega do niego część parterowa oraz od zachodu skrzydło z wieżą oraz odtworzoną oranżerią. Całość murowana z cegły, otynkowana, przykryta dachem wielospadowym z blachy.

Fasada pałacu jest siedemnastoosiowa, boniowana w parterze, zwieńczona obiegającym wszystkie elewacje gzymsem płycinowym. W korpusie głównym zaakcentowana została część środkowa z trójosiowym ryzalitem z gankiem mieszczącym wejście główne. Wewnątrz budynku odkryto relikty dawnego przejścia podziemnego, które zabezpieczono i zaprezentowano w posadzce parteru. Na szczególną uwagę zasługują przede wszystkim naścienne dekoracje malarskie. Polichromie odsłonięto, zakonserwowano i w części zrekonstruowano z zachowaniem zmienionej tonacji barwnej w celu odróżnienia oryginalnej substancji. Pochodzą one z różnych okresów - od końca XVIII do drugiej połowy XIX wieku. Ich odkrycie i datowanie pozwoliło przesunąć czas powstania całego pałacu.

Zabytkowy park krajobrazowy powiązany jest kompozycyjnie z pałacem, wyznaczającym główne osie widokowe i dzielącym park na dwie części. W południowej zachowały się relikty najstarszej kompozycji z owalnym podjazdem przed pałacem , aleje lipowe i kasztanowcowe oraz okazy starodrzewu: buk, dęby szypułkowe, świerki kłujące i jesion zwisły. W części północnej zachowało się wiele drzew okazowych, sadzonych podczas przebudowy parku przez Celichowskiego: miłorząb, trójiglicznia, wielopniowy klon srebrzysty, wiąz, sosna czarna, świerki, dąb stożkowy oraz szpaler grabów. Z wcześniejszego etapu zakładania parku pozostał szpaler buków wzdłuż wschodniego ogrodzenia i pomnikowy platan przy stawie.

W ramach rewaloryzacji zabytkowego parku krajobrazowego o ogólnej powierzchni 6,8 ha uczytelniona została kompozycja naturalistyczna Celichowskiego poprzez usunięcie licznych samosiewów i wyeksponowanie zachowanego starodrzewu. Zastane aleje parkowe połączono z odtworzonym układem dróg parkowych ze żwirową nawierzchnią, biegnących po liniach krzywych „jak od cyrkla”, nawiązującym do znanych realizacji Celichowskiego. Wokół pałacu, na podjeździe i w alei dojazdowej wprowadzono kostkę granitową. Wzbogacono kompozycję roślinną o grupy krzewów, maskujących skrzyżowania alejek oraz stylizowane kwietniki na podjeździe i przy pałacu. Wykorzystano także pojedyncze okazy m.in. miłorzębu i trójigliczni parkowego.

Powierzchnię zespołu pałacowego powiększono od strony północnej o teren graniczący z cukrownią i dwoma stawami, na którym urządzono część rekreacyjną z amfiteatrem, polaną i zespołem boisk z kortami . Na terenie zabytkowego parku podczas prac konserwatorskich w latach 2011-2012 odkryto liczne relikty. Badania archeologiczne ujawniły zarys kamiennych fundamentów drewnianego dworu z XVIII wieku, które zabezpieczono i oznaczono w sposób uniemożliwiający przypadkowe naruszenie struktur. Ponadto, znaleziono pozostałości fontanny po zachodniej stronie pałacu , powstałej z ceglanej podmurówki wspomnianego dworu oraz studni i hydroforni.

Obiekt dostępny dla zwiedzających.

Oprac. Anna Dymek i Bartłomiej Modrzewski, OT NID w Warszawie, 11.07.2014 r.