Historia

Kamienicę wzniesiono w XV w. i był to wówczas jeden z nielicznych w Sandomierzu murowanych domów mieszczańskich, z których większość mieściła się przy rynku. W 2. poł. XVI w. jej właścicielem był burgrabia sandomierski Pirocki, a potem jego zięć, sławny medyk sandomierski, Stanisław Bartolon. W 1635 r. ówczesny właściciel, Jakub Bobola, podczaszy sandomierski, ofiarował kamienicę księżom Jezuitom, z przeznaczeniem na konwikt dla uboższych uczniów Collegium Gostomianum, a fakt ten został upamiętniony istniejącą do dziś kamienną inskrypcją. Jezuici dzierżyli budynek, nazwany „Konwiktem Boboli”, aż do kasaty zakonu w 1777 r. W tym okresie, oprócz przekształceń wprowadzonych po przejęciu nieruchomości w 1635 r., kamienica została przynajmniej raz radykalnie przebudowana, po wielkim pożarze w 1757 r. Po odebraniu budynku Jezuitom, nabył go Józef Salezy Ossoliński i od tego czasu przechodził z rąk do rąk jako własność prywatna. W 1800 r. dotknął go następny pożar, a przed poł. XIX w. zlikwidowano istniejący dotąd podcień. Po drugiej wojnie światowej kamienicę przejęła Powszechna Spółdzielnia Spożywców „Społem”. W latach 50. XX w. przemurowano licowe partie gotyckich przypór, a w latach 70. wykonano generalny remont obiektu, z przekształceniem wnętrz i renowacją elewacji.

Opis

Piętrowa, całkowicie podpiwniczona kamienica, o szerokiej fasadzie, wypełniającej kilka dawnych działek mieszczańskich, stoi w środkowej części zach. pierzei rynku, przy dzielącej pierzeję uliczce, której patronem jest dawny właściciel obiektu, Stanisław Bartolon. Zbudowana została z cegły, a dolne partie z kamienia. W jej nietynkowanej pn. elewacji, z zachowanymi częściowo potężnymi gotyckimi przyporami, widoczne są liczne ślady przekształceń obiektu; późniejszymi otworami okien przeprute są nawet same przypory. Ogólnie elewacja ta daje jednak wyobrażenie o wyglądzie budynku w XV-XVI w. Wygląd głównej fasady, od strony rynku, został ukształtowany głównie w XVIII-XIX w., z późniejszymi zmianami, dotyczącymi przede wszystkim parteru budynku, w którym umieszczono duże witrynowe okna wystawowe. Cała fasada, w której przeważają stylowe elementy neoklasycystyczne, zdobiona jest szerokim boniowaniem, kondygnacje rozdziela pusty pas pomiędzy wąskimi gzymsikami; górną krawędź obiega mocno wysadzony profilowany gzyms wieńczący na kroksztynkach. Lekko wysuniętą środkową część zdobi niewielki schodkowy szczycik. Wszystkie okna piętra mają profilowane uszakowate obramienia, sklepione łukami odcinkowymi ze stiukowymi, małżowinowo-liściastymi „kluczami” na osiach. Wnętrza obiektu, choć mocno przekształcone, zachowały, szczególnie na parterze, fragmenty dawnej dyspozycji. Szczególnie efektowna jest przekryta sklepieniem kolebkowym z lunetami sień, a także pomieszczenie w pd.-wsch. narożu budynku, w którym zachowała się polichromowana wnęka. Na półpiętrze klatki schodowej (która prawdopodobnie powstała w wyniku przebudowy w 1. poł. XVII w.), zachowała się inskrypcja z 1635 r., związana z przeznaczeniem kamienicy na jezuicki konwikt.

Zabytek dostępny.

oprac. Aleksandra Ziółkowska, 05-12-2015 r.