Poznaj lokalne zabytki


Wyraź zgodę na lokalizację i oglądaj zabytki w najbliższej okolicy

Zmień ustawienia przeglądarki aby zezwolić na pobranie lokalizacji
Strona korzysta z plików cookies. Dowiedz się więcej.

grodzisko, st. 1 - Zabytek.pl

grodzisko, st. 1


grodzisko wczesne średniowiecze (XI - XIII w.) Sambory

Adres
Sambory

Lokalizacja
woj. podlaskie, pow. łomżyński, gm. Wizna

Grodzisko, mające miejscową nazwę „Okop”, znajduje się na niewielkim cyplu wydzielającym się z wysokiej krawędzi doliny Biebrzy w pobliżu miejsca wpadania tej rzeki do Narwi.

Miejsce to ma wybitne walory obronne oraz obserwacyjne. Znajduje się na terenie wsi Sambory, jednak w pobliżu miejscowości Ruś, stąd powszechnie stosowane podwójne nazewnictwo „Ruś-Sambory”.

Stanowisko zajmuje obszar około 0,5 ha, przy czym majdan ma powierzchnię około 0,26 ha. Ma ono plan owalu, o osiach około 45 i 25 m, dostosowany do naturalnego ukształtowania terenu. Stoki z nasypem wału mają wysokość około 8,5 m w części wschodniej, południowej i zachodniej. Od północy wał ma wysokość 2,5 m. W centralnej części majdanu znajduje się wyniesienie, co może sugerować istnienie w tym miejscu w przeszłości wieży, najprawdopodobniej drewnianej. Warstwa kulturowa na majdanie grodziska ma miąższość 20-30 cm. Występują w niej pasma wypłukanego wapna. Zarówno na majdanie, jak też na zewnętrznym stoku grodziska zalegają liczne kamienie polne, związane najprawdopodobniej z umocnieniami grodziska.

Majdan grodziska jest częściowo zniszczony przez podłużny rów oraz rabunek przy użyciu wykrywaczy metali.

Grodzisko otoczone jest otwartymi osadami wczesnośredniowiecznymi, położonymi w jego sąsiedztwie od południa, południowego zachodu, i północnego wschodu w odległości kilkudziesięciu-kilkuset metrów. Położone są one na stokach doliny Biebrzy lub terasie wyższej. Tworzą one z grodziskiem łącznie wielohektarowy kompleks osadniczy.

Model 3D

Geneza kompleksu osadniczego

Powstanie kompleksu osadniczego należy niewątpliwie łączyć z rozwojem handlu na szlaku Drohiczyn - Wizna - Jaćwież oraz być może z funkcjonowaniem komory celnej w Wiźnie. Nierozstrzygniętą kwestią jest czy powstanie grodu wynikało z działań władzy książęcej, czy raczej był to prywatny, niewielki gródek, umiejscowiony w dogodnym położeniu. Pierwsze rozwiązanie wydaje się bardziej prawdopodobne. Warte weryfikacji wydaje się datowanie momentu powstania stanowiska, zważywszy na znaczące przewartościowanie datowań szeregu wczesnośredniowiecznych grodzisk mazowieckich.

Historia badań

Stanowisko było po raz pierwszy rozpoznany w XIX w. przez Ludwika de Fleury (prace ziemne) i Zygmunta Glogera (prospekcja terenowa). Wykop założony w 1984 r. miał niewielki rozmiar (3x9m). Przeciął wał i majdan grodziska.

Ochrona konserwatorska

25 października 1968 r. stanowisko zostało wpisane do rejestru zabytków województwa białostockiego pod numerem 75 A.

Oprac. Zbigniew Misiuk, NID

Rodzaj: grodzisko

Forma ochrony: Rejestr zabytków, Ewidencja zabytków

Inspire id: PL.1.9.ZIPOZ.NID_A_20_AR.20084, PL.1.9.ZIPOZ.NID_E_20_AR.488290