Mimo przekształceń dokonywanych od XVII do XX w. zachował charakterystyczną gotycką formę.

Historia

Parafia wzmiankowana pod nazwą „Sadowe” ok. 1305 roku. W 1331 r. biskup wrocławski Nankier konsekrował kościół pw. Wszystkich Świętych ob. św. Józefa. Kościół ten zbudowany z kamienia łamanego miał wielkość dzisiejszego prezbiterium, do którego dobudowano nieco później (z tego samego kamienia) nawę (1414 r. wg badań dendrochronologicznych więźby dachowej) i od pd. czworoboczną zakrystię. W 1. poł. XVII w. od strony pn. dobudowano do prezbiterium ufundowaną przez rodzinę Wierbskich kaplicę św. Jadwigi z kryptą, w której chowano dziedziców Sadowa i Wierzbia (Wierbskich, Ziemięckich, Grotkowskich i van Hochleberg). W tym samym czasie wybudowano kruchtę wejściową od strony pn. oraz dzwonnicę (zapewne na miejscu wcześniej istniejącej). W 1650 r. od strony pd. dobudowano kaplicę Najświętszego Serca Jezusowego (ob. św. Teresy) z kryptą. W 1671 r. kościół został ponownie poświęcony w związku ze zmianą patrona na św. Józefa. W tym okresie parafia sadowska była siedzibą dekanatu jako jedna z największych i najstarszych w rejonie; należały do niej 34 wsie i kolonie. W 1860 r. przeprowadzono gruntowny remont we wnętrzu. W latach 1955-1956 po stronie zach. dostawiono przedsionek ze schodami na chór muzyczny, naprawiono więźbę dachową i położono nowe tynki na zewnątrz i wewnątrz kościoła. Kolejne prace remontowe wykonano w latach 1976-1977 (pokryto dach podwójnym gontem, naprawiono sygnaturkę i pomalowano zewnętrzne tynki). W latach 2008-2010 przeprowadzono prace remontowo-konserwatorskie przy elewacjach kościoła.

Opis

Kościół usytuowany jest na niewielkiej działce o nieregularnym kształcie przylegającej do cmentarza od strony pd. i placu przed plebanią od strony wsch., w otoczeniu luźnej zabudowy wiejskiej. W pobliżu kościoła w kierunku pn.-wsch. ustawiono murowano-drewnianą dzwonnicę. Kościół jest orientowany, jednonawowy, z trójbocznie zamkniętym prezbiterium oddzielonym półkolistym łukiem tęczowym od prostokątnej, szerszej i wyższej nawy, od strony zach. z emporą chóru muzycznego, pod którą znajduje się prostokątny ryzalit kruchty z głównym wejściem. Przy prezbiterium od strony pd. umieszczono czworoboczną zakrystię z osobnym wejściem, a od strony pn. kaplicę pw. św. Jadwigi w kształcie prostokąta. Do nawy od strony pd. przylega kaplica pw. św. Teresy posadowiona na wyższym poziomie i prostokątna kruchta od północy. Mury prezbiterium, nawy, szkarpy i mury zakrystii zbudowano z kamienia i otynkowano; kaplicę pw. św. Jadwigi z cegły, a kaplicę południową z cegły i kamienna. Prezbiterium i nawa nakryte są wysokimi dachami siodłowymi (z zachowaną więźbą storczykową w typie gotyckim). Na kalenicy dachu nawy znajduje się barokowa czworoboczna wieżyczka na sygnaturkę z ośmioboczną latarnią nakrytą cebulastym zwieńczeniem z iglicą. Nad zakrystią i kaplicą jest wspólny dach pulpitowy łączący się z połaciami dachów nawy i prezbiterium, a nad kaplicą św. Jadwigi wysoki, drewniany dach namiotowy z czworoboczną wieżyczką na sygnaturkę z latarnią zwieńczoną cebulastą kopułką z iglicą. Nad kruchtą od pn. i zach. położono dach siodłowy. Dachy kryte są gontami. Elewacje prezbiterium i nawy opinają masywne szkarpy. Okna w prezbiterium i nawie zamknięte są półkoliście (środkowe okno w prezbiterium zamurowane). Kaplica pw. św. Jadwigi i kruchta od strony pn. podzielona jest pilastrami podtrzymującymi profilowany gzyms. Wnętrze prezbiterium nakrywa sklepienie kolebkowe z lunetami, nawę płaski strop. Kaplicę pw. św. Jadwigi (od wewnątrz o sfazowanych narożach z pilastrami,) sklepiono kolebkowo z lunetami. Wyposażenie wnętrza w większej części barokowe (o dość prowincjonalnym charakterze), przerabiane i uzupełniane w XIX i XX w. tworzą: ołtarz główny i ambona z 2. poł. XVII w., ołtarze boczne z XVII/XVIII w.(z elementami dekoracji barokowej, mocno przekształcone). Z kościoła w Sadowiu pochodzi gotycka (1380 r.) rzeźba przedstawiająca Matkę Boską z Dzieciątkiem, która została przeniesiona do kościoła w Bodzanowicach.

Dzwonnica z XVII w. na planie kwadratu, dwukondygnacyjna - dolną kondygnację wybudowano z kamienia i otynkowano, jej narożniki podkreślają lizeny. Górna kondygnacja jest drewniana, konstrukcji słupowej, o ścianach szalowanych deskami. Kondygnacje oddzielono zadaszeniem wspartym na drewnianych wspornikach. Dzwonnicę wieńczy pobity gontem hełm, u dołu cebulasty (nieco spłaszczony), przechodzący w ośmioboczną latarnię zakończoną baniastym hełmem z iglicą. W każdej ze ścian znajdują się okrągłe okna, wejście od pd. zamknięte półkolistym łukiem.

Obiekt dostępny dla zwiedzających.

Oprac. Aleksandra Bednarska, OT NID w Katowicach, 27-11-2015 r.