Poznaj lokalne zabytki


Wyraź zgodę na lokalizację i oglądaj zabytki w najbliższej okolicy

Zmień ustawienia przeglądarki aby zezwolić na pobranie lokalizacji
Strona korzysta z plików cookies. Dowiedz się więcej.

kościół parafialny pw. św. Wojciecha - Zabytek.pl

kościół parafialny pw. św. Wojciecha


kościół XVIII w. Sadki

Adres
Sadki

Lokalizacja
woj. kujawsko-pomorskie, pow. nakielski, gm. Sadki

Kościół stanowi cenny przykład barokowej architektury sakralnej na ziemi kujawskiej.Zachwyca zarówno układem bryły architektonicznej, jak również bogactwem dekoracji rokokowo-barokowego wnętrza.

Historia

Parafia pw. św. Wojciecha w Sadkach została erygowana z zasobów fundacji królewskiej w XII wieku. Dzieje kościoła wiążą się z tradycją, która głosi, że przez Sadki przewożono ciało zamordowanego w Prusach św. Wojciecha. W miejscu, gdzie w czasie postoju złożono zwłoki, król Bolesław Chrobry ufundował kościół pod patronatem świętego. Brak dokumentów źródłowych nie pozwolił na określenie czasu i okoliczności budowy pierwszych świątyń w Sadkach.

W 1546 r. Paweł Samostrzelski (herbu Nałęcz) zbudował drewniany kościół istniejący do 1710 roku. Kolejny, również drewniany, kościół wystawił w 1711 r. Piotr hrabia Bniński (herbu Łodzia). Obecny murowany dom modlitwy został wzniesiony w latach 1748-1767 z zasobów fundacji Wojciecha hrabiego Bnińskiego wg projektu architekta Markiera ze Szczecinka, który początkowo kierował pracami budowlanymi. Po jego śmierci obowiązki architekta przejęli kolejno Paweł Pilgram i Dawid Fecell. Ostatecznie budowę ukończył Gottfried Obereich. Poświęcenia nieukończonego jeszcze kościoła dokonał w 1755 r. ks. Brzeziński. W latach 1934-1935 zostały otynkowane elewacje, a polichromię wnętrza wykonał Józef Piekarek.

W czasie okupacji kościół został zamknięty. W latach 1964-1965 wnętrze budynku odrestaurowano i odmalowano. W roku 1974 dokonano konserwacji wieży kościoła, wymieniając gonty na blachę miedzianą. Kolejny remont świątynia przeszła w 1978 r., podczas którego odnowiono polichromię i całe umeblowanie. Wstawiono kratę ozdobną zabezpieczającą wejście główne.

Opis

Kościół zlokalizowany w centralnej części wsi po południowej stronie lokalnej drogi. Posadowiony na skarpie, stanowiącej brzeg rzeki Rokity - dopływu Noteci, otoczony starodrzewem.

Teren kościelny ogrodzony murem z kamiennych, nieregularnych ciosów. Budynek orientowany, wzniesiony na planie zbliżonym do krzyża łacińskiego z trójbocznie zamkniętym prezbiterium, przy którym od południa znajduje się kwadratowa kaplica św. Krzyża, a od północy - kwadratowa zakrystia. Korpus szerszy i wyższy od prezbiterium, jednonawowy, trójprzęsłowy z usytuowaną od południa niewielką, prostokątną kruchtą i kwadratową wieżą od zachodu. Kościół murowany z cegły, na kamiennych fundamentach, obustronnie tynkowany. Dachy dwuspadowe, kryte dachówką, wieża zwieńczona ośmiobocznym hełmem baniastym z latarnią, pobitym blachą. Elewacje opięte pilastrami o uproszczonych kapitelach w stylu jońskim, zwieńczone bogato profilowanym gzymsem podokapowym. Szczyt między korpusem a prezbiterium ze spływami i półkolistym przyczółkiem zakończonym ozdobnym, żelaznym krzyżem. Fasada zaakcentowana prostopadłościenną wieżą, podzieloną w połowie wysokości przedłużeniem gzymsu koronującego korpusu. W przyziemiu na osi portal główny zamknięty półkoliście, ujęty szerokimi lizenami. Wnętrze salowe, nakryte sklepieniami żaglastymi na gurtach spływających w dolnej części na pilastry o ozdobnych kapitelach kompozytowych. W kaplicy sklepienie kopulaste, spłaszczone z krzyżującymi się gurtami i pendentywami, w zakrystii - żaglaste, w kruchcie - odcinkowe, pod wieżą - strop płaski. Okna i otwór tęczowy zamknięte półkoliście. Tęcza o wykroju falistym dekorowana ornamentami rokokowymi z rzeźbami: Chrystusa Ukrzyżowanego, Matki Bożej Bolesnej i św. Jana; w dolnej części ujęta parami pilastrów, dźwigających odcinki belkowania.

Chór muzyczny wsparty na trzech arkadach filarowych opiętych pilastrami. Pod prezbiterium krypta o sklepieniu żaglastym, wspartym na dwóch filarach, w której znajdują się trumny. Wyposażenie wnętrza rokokowe wykonane w latach 1858-1867 przez snycerza Efrema Gerlacha z Chojnic. Na szczególną uwagę zasługuje renesansowa płyta nagrobna Pawła Samostrzelskiego (fundatora drewnianego kościoła z roku 1547), pochodząca z II poł. XVI wieku.

Zabytek dostępny.

Oprac. Bernardeta Popek- Olszowa, OT NID w Toruniu, 20-11-2015 r.

Rodzaj: kościół

Styl architektoniczny: barokowy

Materiał budowy:  ceglane

Forma ochrony: Rejestr zabytków, Ewidencja zabytków

Inspire id: PL.1.9.ZIPOZ.NID_N_04_BK.125780, PL.1.9.ZIPOZ.NID_E_04_BK.241031