Jej wnętrze zdobi wartościowy renesansowy nagrobek przeniesiony z wcześniejszej świątyni.

Historia

Przyjmuje się, że parafia powstała ok. pocz. XV w. Obecna świątynia jest drugą murowaną, a chronologicznie trzecią w Rymanowie. Wybudowano ją w latach 1779-1781 z fundacji właściciela Rymanowa Józefa Ossolińskiego, wojewody wołyńskiego. Prace prowadził Antoni Stroiński, murarze i kamieniarze z Czech, Moraw, Śląska oraz miejscowi rzemieślnicy. W 1839 r. kościół został częściowo zniszczony przez pożar. Odrestaurowany w ciągu dwóch lat. Na rok 1878 przypada podwyższenie wieży kościoła. Została ona następnie zniszczona przez wiatr w 1921 r. i odbudowana wg proj. Bronisława Wiktora. W 1944 roku kościół zniszczony w czasie działań wojennych - spłonęła wieża i zawaliło się sklepienie w nawie i kaplicy. Na szczęście wyposażenie nie ucierpiało. Świątynia odnowiona w latach 1944-48. Malowidła ścienne powstały w 1963 r. wykonane przez Stanisława Szmuca. Kolejny pożar wieży w 2004 r., którą następnie odbudowano.

Opis

Kościół w Rymanowie zlokalizowany jest w południowej pierzei Rynku. Towarzyszy mu ogrodzenie, dwie wieże i plebania (osobna decyzja o wpisie do rejestru). Usytuowany jest w centralnej części założenia. Nieorientowany, z prezbiterium skierowanym na południe, a fasadą w kierunku Rynku. Świątynia barokowa, została wybudowana na planie krzyża łacińskiego, gdzie ramionami bocznymi są dwie wieloboczne kaplice. Jednonawowa, o prezbiterium węższym od nawy i zakończonym trójbocznie. Po obu stronach prezbiterium wybudowano po dwa pomieszczenia pomocnicze. Nad całością budowli góruje trójkondygnacyjna wieża, której pierwsza kondygnacja stanowi prawie jednolitą strukturę z nawą. Kondygnacje druga i trzecia są uskokowo węższe, wyodrębnione z bryły kościoła. Wieża zakończona jest trójsegmentowym hełmem - u podstawy czteropołaciowym, następnie czteropołaciowym o ściętych narożnikach i ostrosłupem oktagonalnym. Nawa i prezbiterium o równej wysokości ścian. Nad nawą dach dwuspadowy z ażurową sygnaturką umieszczoną w południowej części kalenicy. Prezbiterium nieznacznie węższe od nawy oraz przekryte niewiele niższym dachem, który jest dwuspadowy przechodzący w wielopołaciowy. Niższe od korpusu są boczne kaplice, na których założono dach kopulaste zwieńczone masywnymi latarniami. Najniższe są pomieszczenia pomocnicze kryte dachami pulpitowymi. Pierwsza kondygnacja fasady monumentalna, jednoosiowa, dekorowana parami jońskich pilastrów. W centrum nisza mieszcząca otwór drzwiowy w kamiennym portalu, a nad nim płaskorzeźbione symbole papieskie. Powyżej niszy płaskorzeźbiona scena Wręczenie kluczy św. Piotrowi. Kondygnację tę wieńczy gierowane belkowanie i tympanon z panopliami oraz herbem Topór (Ossolińskich). Za tympanonem ślepa attyka dekorowana wazonami będąca podstawą drugiej kondygnacji wieży, która ramowana pilastrami, z tarczą zegarowa na osi i zwieńczona wydatnym gzymsem. Trzecia kondygnacja na wysokim cokole również ramowana pilastrami i zwieńczona gzymsem. Pozostałe elewacje na wysokim cokole dzielone pilastrami (prezbiterium, kaplice i pomieszczenia pomocnicze) lub ich wersją zdwojoną, podtrzymującymi gzymsy podokapowe. Północne osie elewacji bocznych (wieży) powyżej gzymsów zakończone ślepymi attykami z wazonami. Górne kondygnacje wieży rozwiązane podobnie jak w elewacji frontowej. Kościół został wybudowany z kamienia i cegły. Wnętrze. Nawa trójprzęsłowa przekryta kolebką z lunetami na gurtach. Analogicznie przekryte prezbiterium. Ściany nawy i prezbiterium artykułowane parami korynckich pilastrów o ażurowych głowicach, pomiędzy którymi arkadowe nisze (w nawie). Pilastry podtrzymują kordonowe belkowanie. W trzecim przęśle nawy arkady do bocznych kaplic. Prezbiterium wydzielone zmultiplikowanym łukiem tęczowym. W północnej części nawy chór muzyczny na trzech arkadach o charakterystycznym wysuniętym przed lico gzymsie podtrzymywanym przez parę kroksztynów/aniołów. Kaplice wewnątrz owalne o ścianach dekorowanych tak jak nawa (kapitale sztukatorskie), przekryte spłaszczonymi, owalnymi kopułami. Pod prezbiterium, kaplicami i częścią nawy wybudowano kruchty dostępne w zewnątrz, przez drzwi w kaplicy wsch. Wnętrze ma charakter późnobarokowy. Wystrój tworzą neobarokowy ołtarz główny (k. XIX w., Józef Aszklar), późnobarokowe i neobarokowe ołtarze boczne (k. XVIII w., XIX w.), ambona (k. XVIII w.). W ołtarzu głównym pochodzący z XVI w. obraz na desce - Pieta. W ołtarzach bocznych m.in. obrazy Władysława Lisowskiego z Sanoka (1884-1970). Ze starszego kościoła pochodzi wyjątkowo cenny renesansowy nagrobek Jana Sienieńskiego i jego żony Zofii (ok. 1580, Herman Hutten-Czapka z Lwowa).

Obiekt dostępny dla zwiedzających, możliwość zwiedzania po wcześniejszym uzgodnieniu telefonicznym.

Oprac. Bartosz Podubny, OT NID w Rzeszowie, 31.10.2014 r.