Władze gminy mają zamiar rozpropagować zabytek jako jeden z najstarszych zachowanych obiektów drewnianego podworskiego budownictwa gospodarczego w Małopolsce. Spichlerz jest uważany przez miejscowych za wizytówkę i główną atrakcją gminy Ryglice.

Historia

Spichlerz zbudowany został w 1756 r. Był jednym z budynków gospodarczych zespołu pałacowo-parkowego założonego przez ówczesnych właścicieli Ryglic, Ankwiczów. Obiekt służył do przechowywania ziarna i płodów rolnych i z takim przeznaczeniem użytkowano go do 1939 r. W 2. połowie XX w. w budynku znajdował się magazyn nawozów sztucznych miejscowej spółdzielni rolniczej. W tym okresie w obiekcie dokonano istotnych przekształceń, m.in. wymieniono więźbę dachową, którą pokrywał dach dwuspadowy z dachówki ceramicznej, a jedną ze ścian szczytowych zamieniono na murowaną. Około 1998 r. zabytek przeszedł na własność Gminy Ryglice. Przez wiele lat nieużytkowany i nieremontowany szybko znalazł się w katastrofalnym stanie technicznym. W 2010 r. w Urzędzie Gminy przygotowano projekt renowacji i rekompozycji spichlerza z zamiarem zlokalizowania w nim placówki o funkcji społeczno-kulturalnej dla lokalnej społeczności. Oprócz wkładu finansowego z budżetu gminy (536 tys. zł) na realizację przedsięwzięcia pozyskano dotacje z Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego (134 tys. zł) i z unijnych środków Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2007-2013 - LEADER (298 tys. zł). W latach 2010-2012 m.in. wyremontowano piwnice, podmurówkę, ściany i dach, przywracając jednocześnie bryle obiektu historyczny wygląd z 1915 r. znany z fotografii archiwalnej, a także wykonano drewniane sprzęty wyposażenia niezbędne do realizowania nowej funkcji. Zły stan części materiału budowlanego wymusił konieczność jego wymiany. Wymieniono m.in. deski stropu i podłóg, a także drzwi. Wszystkie oryginalne drewniane fragmenty, których techniczny stan zachowania na to pozwalał, zostały wykorzystane w czasie prac renowacyjnych. Zachowane są oryginalne belki zrębu ścian nośnych i działowych, z wyjątkiem ściany południowej całkowicie odtworzonej na miejscu murowanej z 2. połowy XX w.

Opis

Spichlerz usytuowany jest w centrum wsi, po zachodniej stronie drogi Tarnów-Ryglice, na terenie pozostałości dawnego zespołu dworskiego z którego zachował się jeszcze pałac (1. połowa XVIII w., przebudowany w 1. połowie XIX i połowie XX w.) oraz fragment parku krajobrazowego ze stawami gospodarczymi (1. połowa XIX w.). Spichlerz jest budynkiem drewnianym, wzniesionym w konstrukcji zrębowej, parterowym, na planie wydłużonego prostokąta, posadowionym na wysokim podmurowaniu z cegieł, częściowo podpiwniczonym. Obiekt ma dach czterospadowy, pokryty gontami, z wydatnymi wystawkami w strefie poddasza, z galerią we wschodniej połaci dachowej, ujętą dodatkowo dwoma mniejszymi wystawkami. Na zewnątrz wzdłuż ściany frontowej dostawiony jest drewniany pomost, z którego wchodzi się do jednotraktowego wnętrza. Spichlerz składa się z trzech pomieszczeń i niewielkiego zaplecza na parterze oraz z zagospodarowanego poddasza. W pierwszym z nich odtworzono dawną izbę wiejską z piecem, a w drugim pokój mieszczański, tzw. izbę paradną. W obu pomieszczeniach wyeksponowane zostały sprzęty i przedmioty używane w gospodarstwach domowych w Ryglicach i sąsiednich wsiach w XIX i XX w. pochodzące z darów mieszkańców. W trzecim pomieszczeniu ustawiono ławy i stoły oraz urządzono bar (gospodę). Poddasze użytkowane jest jako sala wystawowa dla dzieł regionalnych twórców lub sala konferencyjna. Zachowała się belka nadproża umieszczona nad jednym z wejść z wyrytą łacińską inskrypcją poświadczającą datę budowy spichlerza: DIE 21 MAJI ANNO DNI 1756. Oryginalne są kute kraty umieszczone w okienkach doświetlających i umożliwiających wentylację wnętrza budynku. W spichlerzu organizowane są m.in. wystawy, koncerty oraz spotkania i prelekcje przybliżające historię i tradycję gminy Ryglice i regionu tarnowskiego. Jest to także miejsce spotkań okolicznych mieszkańców. Działalność placówki ma sięgać poza środowisko lokalne poprzez umieszczenie spichlerza na małopolskim Szlaku Architektury Drewnianej.

Zabytek dostępny z zewnątrz, wewnątrz w godzinach działalności placówki i w czasie organizowanych imprez.

Oprac. Tadeusz Śledzikowski, OT NID w Krakowie, 23.09.2014 r.