Fortyfikacja ta miała bogaty program przestrzenny z dominacją elementów obronnych, stanowiący jak na swoje czasy przykład nowoczesny i nawiązujący do trendów środkowoeuropejskich, odzwierciedlający zapewne potęgę rodu swoich fundatorów (Odrowążów). Dodatkowym atutem jest malownicze położenie i walory krajobrazowe. 

Historia

Zamek wzniesiony został najprawdopodobniej z inicjatywy Odrowążów (Jakuba lub Krzesława) w 1. połowie XIV w. w dwóch etapach budowlanych. Najpierw zbudowano mur obwodowy i wieżę mieszkalną wewnątrz, a dopiero później podłużny budynek przy murze oraz tzw. kurzą stopę. Zamek był krótko użytkowany. Po 1357 r. przeszedł w ręce Poraitów z Kurozwęk, zapewne jako wiano jednej z córek ostatniego właściciela. Od tego czasu zaczął podupadać. Porzucono go w okresie 1357-1435 (data aktu, w którym brak już wzmianki o zamku), najpewniej przez pęknięcia i osuwanie się murów, spowodowane niestabilnością gruntu, w którym posadowiono fundamenty oraz z uwagi na wygaśnięcie szumskiej gałęzi rodu właścicieli i przejście w ręce rodu, który rezydował w innym miejscu. Przez lata niszczony poprzez osuwanie się murów oraz przez wybiórkę kamienia. W latach 1941-1945 uszkodzony na skutek działań wojennych (umieszczono tu wówczas stanowisko ogniowe). W latach 1980-1981 prowadzono tu badania wykopaliskowe pod kierunkiem Leszka Kajzera i Janusza Kuczyńskiego. Obecnie rośnie tu las.

Opis

Ruiny średniowiecznego zamku rycerskiego (nazywanego wtedy zamkiem Szumsko lub Sumsko) położone są na wzgórzu w północno-zachodniej części wsi Rembów. W średniowieczu były to grunty wsi Podgrodzie, będącej własnością panów z Szumska. Obiekt znajduje się ok. 1 km na zachód od drogi Łagów – Raków; na sztucznie odciętym poprzez głęboką fosę szczycie cypla wysoczyzny łagodnie opadającej ku szosie, a stromo urywającej się ku obiegającemu ją z trzech stron bezimiennemu ciekowi. Obecnie jest w ruinie. Niegdyś był to niewielki, wyżynny, wystawiony z kamienia zamek rycerski o nieregularnym planie i zabudowie obrzeżnej, o trzech dominantach: wieży mieszkalnej, wieży ostatecznej obrony i „kurzej stopie”. Otaczał go mur obwodowy o szerokości ok. 2 m, zbudowany z piaskowca z dodatkiem kamieni eratycznych, który obiegał szczyt cypla, tworząc zarys w planie zbliżony do owalu o wymiarach 24x36 m. Jego wysokość od strony wewnętrznej mogła wynosić ok. 2- 3 m, a od zewnątrz nawet 8-9 m. Mur ten na 3/4 swojej długości biegł skrajem plateau wzgórza, wykorzystując naturalne warunki topografii terenu. Inaczej poprowadzono go od wschodu, gdzie biegł po szczycie kulminacji. Do wnętrza prowadziła położona od strony południowo – zachodniej i flankowana dwoma przyporami brama, do której przez fosę prowadził zapewne most zwodzony. Od strony wschodniej przylegał do niej budynek przybramny (zapewne jednoprzestrzenny i jednokondygnacyjny) wzniesiony na planie trapezu. Przed bramą znajdował się dziedziniec, w planie zbliżony do trójkąta, którego powierzchnia użytkowa wynosiła ok. 70 m2. W centralnej części zamku zlokalizowany był budynek mieszkalny wzniesiony na planie zbliżonym do kwadratu o  niewielkim, jednoprzestrzennym wnętrzu, interpretowany jako wieża mieszkalna. Od północy przylegał do niego długi, prostokątny, jednotraktowy budynek o trzech pomieszczeniach, którego północną ścianę stanowił mur obwodowy. Był to zapewne budynek jednokondygnacyjny (o wysokości nieprzekraczającej wysokości muru obwodowego) o mieszkalno-gospodarczej funkcji. Od strony wschodniej, w najbardziej eksponowanej partii zamku, do muru obwodowego przylegał budynek na planie kwadratu, który jest interpretowany jako wieża (bergfried), a zarazem dominanta wysokościowa tego założenia i punkt ostatniej obrony. Od zewnątrz, od strony północno-wschodniej do muru obwodowego przylegała „kurza stopa” na planie trapezu, wzmocniona dwoma przyporami, stanowiąca dodatkowo doskonały punkt widokowy i górująca wyraźnie nad biegnącym u stóp wzgórza szlakiem prowadzącym z biskupiego Łagowa do królewskiego Szydłowa. 

Oprac. Nina Glińska, PT NID w Kielcach, 22-02-2022 r.