Został zaprojektowany przez jednego z najwybitniejszych architektów obiektów sakralnych Augusta Menckena (1858-1903) oraz Jana de Pölnitza. Wzorem była bazylika San Lorenzo do Campo Verano w Rzymie.

Historia

Początkowo Ruda Śląska należała do parafii w Biskupice. W 1869 r. został wzniesiony prywatny kościół pw. Matki Bożej Różańcowej, którego właścicielem był hrabia Karol Wolfgang Ballestrem. Ze względu na odległą lokalizację obiektu dla niektórych parafian, hrabia wybudował w swojej posiadłości nową kaplicę pw. św. Józefa. Z uwagi na wzrastającą liczbę wiernych Franciszek Ballesterm początkowo chciał rozbudować kaplicę, jednak po konsultacjach z architektami postanowił wybudować nowy kościół. Obiekt został zaprojektowany przez Augusta Menckena (1858-1903) oraz brata żony hrabiego Jana de Pölnitza. Wzorem dla wzniesienia kościoła była bazylika San Lorenzo di Campo Verano w Rzymie i nadreńskie świątynie romańskie. 4 grudnia 1901 r. został poświęcony kamień węgielny przez proboszcza Augustyna Bertzika z Biskupic. W kwietniu 1902 r. przystąpiono do budowy kościoła. Pracami kierował Franz Pieler (radca górniczy Bellestremów) oraz Kremer z Gliwic. Budowę zakończono w 1904 r. Konsekracja obiektu odbyła się 21 czerwca 1905 r., a dokonał jej kard. Georg Kopp. Na patrona obiektu wybrano św. Józefa, ze względu na szczególnym kult jakim w tym czasie był on otoczony w Rudzie przez robotników zakładów przemysłowych należących do Bellestermów. W 1906 r. przy świątyni erygowano parafię wyłączając ją z parafii w Biskupicach. W 1910 r. fundator przekazał obiekt na własność parafii. 30 kwietnia 2010 r. zgodnie z dekretem abp Damiana Zimonia, parafia została podniesiona do rangi sanktuarium diecezjalnego.

Opis

Kościół usytuowany jest w na wzniesieniu w dzielnicy Rudy Śląskiej - Ruda. Budynek jest wolnostojący i otacza go starodrzewie oraz ogrodzenie na ceglanej podmurówce z ażurowymi, metalowymi przęsłami, które są rozdzielone murowanymi słupkami z cegły. Obiekt jest murowany, wzniesiony z cegły, na kamiennym cokole, otynkowany wewnątrz. Został założony na planie krzyża łacińskiego z podziałem na trzy nawy. Prezbiterium, które umieszczono po stronie południowej, jest zamknięte półkoliście. Po jego bokach dostawione są zakrystie. Pod prezbiterium umieszczona jest krypta grobowa fundatorów założona na planie prostokąta. Ramiona transeptu oraz nawa główna od strony północnej są poprzedzone niewielkimi kruchtami. Na przedłużeniu naw bocznych umieszczono absydy. Bryła kościoła jest rozczłonkowana. W północno-wschodnim narożu elewacji frontowej jest dostawiona niesymetryczna, kwadratowa, czterokondygnacyjna wieża. Przylega do niej wieżyczka mieszcząca klatkę schodową. Korpus główny zwieńczony jest trójkątnym szczytem. W części parterowej znajduje się otwór wejściowy z dwuskrzydłowymi drzwiami. Nad nim dekoracyjny tympanon z rzeźbiarskim przedstawieniem Baranka Bożego. Poszczególne elewacje są zwieńczone kamiennymi cokołami z trójkątnymi przyczółkami. Zdobią je blendy, fryzy arkadowe i tynkowe, białe pasy. Okna mają kształt prostokątny o półokrągłym zakończeniu. Nad wejściami znajdują się półkoliste tympanony z płaskorzeźbioną dekoracją m.in. z przedstawieniem św. Józefa w elewacji wschodniej. Nawy oraz transept przekryte są stropem kasetonowym belkowym, pokrytym polichromią. Nawa główna jest znacznie wyższa od naw bocznych. Wnętrze jest bazyliką emporową. Empory umieszczone powyżej naw bocznych zostały rozdzielone filarami i kolumnami o głowicach dekorowanych przedstawieniami figuralnymi. Po stronie północnej umieszczony jest chór muzyczny z emporą organową. Wspierają go kolumny i półfilary podtrzymujące potrują arkadę. Nawa główna oraz transept przekrywa strop kasetonowy wypełniony polichromią Przy prezbiterium znajdują się klatki schodowe prowadzące do krypt. Przy schodach, na szczytach balustrad umieszczono odlane w brązie rzeźby przedstawiające parę żałobnych aniołów autorstwa Josefa Limburga. Częściowo zachowało się oryginalne wyposażenie wnętrza m.in.: ambona z rzeźbą Chrystusa Nauczającego, ołtarz główny oparty na wzorach romańskich oraz świeczniki-menory znajdujące się przy schodach prowadzących do prezbiterium. Oryginalne są również witraże umieszczone w części prezbiterialnej.

Obiekt dostępny dla zwiedzających. Możliwość zwiedzania przed i po Mszy Świętej. Więcej informacji na stronie internetowej parafii: www.sjozef.pl

Oprac. Sabina Rotowska, OT NID w Katowicach.