Usytuowanie i opis

Relikty gródka stożkowego znajdują się około 1,1 km na północny-zachód od centrum Kochłowic, tuż przy oczyszczalni ścieków. Zabytek położony jest w widłach niedużej rzeki Kochłowianki (Kochłówki) i niewielkiego strumienia zwanego Przykopą. Gródek wybudowano na prawym, północnym brzegu Kochłowianki, na naturalnym cyplu terasy rzeki. Zabytek posiada czytelną w terenie formę krajobrazową, widoczny jest masywny kopiec i szeroka, głęboka fosa. Kopiec ma wysokość 259,7 m n.p.m., kształt nieregularny w dużym przybliżeniu owalny i wymiary około 60 na 70 m. Powierzchnia nasypu wynosi około 0,3 ha, natomiast wraz z fosą obiekt zajmuje obszar około 0,5 ha. Od strony północnej kopiec i fosa są bardzo widoczne w terenie, natomiast od strony południowej granice obiektu są zdecydowanie mniej uchwytne.

Historia

Brak bezpośrednich źródeł pisanych na temat gródka nie pozwala powiedzieć przez kogo i kiedy został wzniesiony, a także w którym roku uległ zniszczeniu. Tym niemniej, można domniemywać, że w połowie XV w. warownia już nie istniała. Znamy bowiem dokument z 1451 r. dotyczący zamiany dóbr w Kochłowicach, w którym książę Wacław cieszyński nie wspomina o istnieniu gródka, a można wnosić, że powinien to zrobić, gdyż pominięcie tej wiadomości nie leżało w jego interesie. Dysponujemy też nieco późniejszą, krótką wzmianką o sprzedaży gruntów z 1467 r., z której jasno wynika, że w tym czasie nie było już założenia obronnego. Badania wykopaliskowe pozwoliły datować zabytek na przedział czasowy od połowy XIII w. do końca XIV w., lub do początku XV. Ponadto badania archeologiczne dowodzą, że do destrukcji założenia doszło w wyniku pożaru, nie wiadomo jednak jaka była przyczyna jego wzniecenia.

Stan i wyniki badań

Badania archeologiczne odbyły się na stanowisku w 1980 r. (Jacek Pierzak) oraz w latach 2013-2014 (Dariusz Goiński). Zadokumentowano odkryte relikty, znaleziono liczne zabytki ruchome, a podczas najnowszych prac pobrano próby drewna w celu wykonania badań dendrochronologicznych, które powinny doprecyzować datowanie zabytku. Według J. Pierzaka gródek był siedzibą rodu rycerskiego i miał charakter mieszkalno-gospodarczo-obronny. W najwyższym punkcie nasypu kopca znajdowała się mieszkalno-obronna wieża drewniana, która być może była jedynym znaczącym obiektem usytuowanym na gródku. Wieżę najprawdopodobniej zbudowano na planie kwadratu i miała ona 2-3 piętra wysokości, a ponadto była oblicowana grubą warstwą gliny. Prawdopodobnie gródek posiadał również palisadę, która wraz z relatywnie szeroką fosą podnosiła obronność założenia.

Obiekt jest dostępny dla zwiedzających przez cały rok.

Oprac. Michał Bugaj, OT NID w Katowicach, 05.10.2014 r.

Bibliografia

• Jakimowicz R., Bąk S., Atlas grodzisk i zamczysk śląskich, Kraków 1939.
• Pierzak J., Średniowieczny gródek stożkowaty w Rudzie Śląskiej - Kochłowicach, „Studia i materiały z dziejów Śląska” 1987, t. 17, s. 388-405.
• Pierzak J., Średniowieczny gródek stożkowaty w Rudzie Śląskiej - Kochłowicach, (w:) Smierz M. (red.), „650 lat Kochłowic”, Ruda Śląska 2012.