Poznaj lokalne zabytki


Wyraź zgodę na lokalizację i oglądaj zabytki w najbliższej okolicy

Zmień ustawienia przeglądarki aby zezwolić na pobranie lokalizacji
Strona korzysta z plików cookies. Dowiedz się więcej.

zespół fortyfikacji renesansowych - Zabytek.pl

zespół fortyfikacji renesansowych


architektura obronna 1. poł. XVII w. Rożnów

Adres
Rożnów

Lokalizacja
woj. małopolskie, pow. nowosądecki, gm. Gródek nad Dunajcem

Interesujący przykład trwania funkcji obronno-strażniczej; relikty zmieniających się form i metod stosowanych w budownictwie militarnym.

Szczególne znaczenie ma archaiczny beluard, forma umocnień w Polsce bardzo rzadko spotykana.

Historia

Z treści średniowiecznych przekazów wynika, iż jego fundatorem był prawdopodobnie nie znany z imienia ojciec Piotra i Klemensa Rożnów herbu Gryf. Można zatem przypuszczać, że wzniesienie zamku przypadło na okres między r. 1336 a 1370. W źródłach pisanych po raz pierwszy wspomniano castrum dopiero w r. 1370. Rożnowie posiadali zamek do początku XV w., a następnie był on w rękach Mikołaja Kurowskiego i jego brata Piotra. W 1426 nabył zamek Zawisza Czarny z Garbowa herbu Sulima. Dzięki małżeństwu wnuczki Zawiszy, na początku XVI w. Rożnów wraz kluczem pobliskich wsi przeszedł w posiadanie Leliwitów Tarnowskich. W tym czasie zamek nie był już użytkowany. Około połowy XVI w. hetman Jan Amor Tarnowski rozpoczął budowę, położonego poniżej średniowiecznej warowni, nowożytnego zamku bastionowego. Wiązało się to z zagrożeniem tureckim. Po śmierci hetmana prace przerwano.

Opis

Bardzo zniszczone pozostałości kamiennego zamku są położone na przewężeniu cypla, otoczonego pierwotnie zakolem Dunajca. Obecnie znajdują się na wyniosłym brzegu Jeziora Rożnowskiego. Zachowane resztki założenia wskazują, iż murowany zamek został wzniesiony na planie prostokąta o wymiarach ok. 20 x 44 m. Do dzisiaj zachowały się dość wysokie mury magistralne od strony południowej i wschodniej oraz fragment południowo-wschodniego narożnika budowli. Z wewnętrznej zabudowy zachowały się jedynie dolne partie dwóch murów działowych wychodzących z północnej ściany zamku. Ruiny średniowiecznego zamku nie były rozpoznawane metodami wykopaliskowymi. Prace zwiadowcze i inwentaryzacyjne prowadzili Władysław Łuszczkiewicz i Gabriel Leńczyk. Brak badań utrudnia dokładne wyznaczenie czasu funkcjonowania zamku. Z nigdy nie ukończonego zamku renesansowego, jak dowodzą wyniki badań archeologicznych, pozostały do naszych czasów jedynie budynki bramne i beluard, będący prototypem bastionu. Należy do najwcześniejszych w Polsce zabytków nowożytnych fortyfikacji. Wzniesiono go z ciosów na planie wydłużonego wieloboku i nakryto sklepieniem kopulastym. Ściany, wyposażone w krzyżowe strzelnice, wieńczy gzyms z machikułami.

Zabytek dostępny z zewnątrz bez ograniczeń.

Oprac. Stanisław Kołodziejski, OT NID Kraków, 01.10.2014 r.