Mazowsza charakteryzujących się masywną bryłą, szeroką nawą główną, bezwieżową fasadą, schodkowymi szczytami i nietynkowanymi elewacjami. Kościół, pomimo przebudów i remontów, zachował swój gotycki wygląd.

Historia

Pierwszy, drewniany kościół, erygowany był ok. 1420 r. przez założycieli wsi - Jana i Jakuba. Istnienie parafii zostało potwierdzone w 1458 roku. Budowa obecnej świątyni, rozpoczęta prawdopodobnie w 1527 r. za proboszcza Serafina Świerżowskiego, przebiegała dwufazowo: najpierw wystawiono prezbiterium z zakrystią, a następnie korpus nawowy. Ukończenie robót miało miejsce zapewne w 1546 roku. Kościół był wielokrotnie remontowany, m.in. w 1690 i 1775 roku. W 1781 r. spłonął dach, stropy i wystrój wnętrza, a zapewne zniszczeniu uległy również szczyty elewacji wsch. i zachodniej. Szczyt wsch. przemurowany i otynkowany w 1807 lub 1853 roku. W czasie I wojny światowej sklepienia naw bocznych zostały uszkodzone pociskami artyleryjskimi; odbudowa po wojnie odbyła się wg projektu Oskara Sosnowskiego (odbudowano szczyt w elewacji zach., wydzielono kruchtę wewnętrzną). Kościół spalony w 1944 r., odbudowany w latach 1946-1949 (m.in. dach i więźba). W 1962-1963 r. Zbigniew Łoskot wykonał polichromię figuralną wnętrza.

Opis

Kościół jest usytuowany w centrum wsi na terenie cmentarza przykościelnego; w sąsiedztwie znajduje się drewniana dzwonnica; orientowany. Późnogotycki.

Trójnawowa pseudobazylika; do prostokątnego w rzucie korpusu dostawione równe mu wysokością i zamknięte prosto prezbiterium, przy którego pn. ścianie znajduje się dwukondygnacyjna, prostokątna w rzucie zakrystia; przed bocznym wejściem w elewacji pn. jest niska kruchta. Nawa główna i prezbiterium są przekryte wspólnym dwuspadowym dachem, połączonym z pulpitowymi dachami naw bocznych, nad zakrystią dach pulpitowy, nad boczną kruchtą - dwuspadowy. Kościół jest wymurowany z cegły, dach ma kryty dachówką. Strop nad nawą główną drewniany, nad nawami bocznymi sklepienia żaglaste o gwiaździstym i sieciowym rysunku żeber, w zakrystii sklepienia kolebkowe; posadzka kamienna. Elewacje są wykonane z czerwonej cegły, nietynkowane - za wyjątkiem bocznej kruchty i wsch. szczytu, detale tynkowane na biało. Na elewacji pn. znajduje się rombowy fryz zendrówkowy. Naroża są oszkarpowane schodkowymi przyporami; analogiczne przypory znajduja się między osiami elewacji. Nad fasadą - schodkowy szczyt ze sterczynami i uproszczonymi wimpergami. Otwory okienne i drzwiowe są rozglifione, zamknięte łukami pełnymi, w tynkowanych opaskach. Blendy w szczytach (frontowym, nawy pd. i wsch. zakrystii) w analogicznym kształcie, tynkowane.

Wnętrze jest podzielone na nawy dwoma rzędami masywnych filarów połączonych arkadami; tęcza ostrołukowa. Chór muzyczny późnobarokowy (XVIII/XIX w.) na rzucie wycinka koła; pod nim znajduje się trójdzielna kruchta, otwarta do nawy trzema półkolistymi arkadami. W ścianach naw bocznych poniżej okien rząd nieregularnie rozmieszczonych półkoliście zamkniętych wnęk; we wsch. ścianie prezbiterium nisza po dawnym sakramentarium.

Wyposażenie: płyta z białego marmuru nad wejściem z prezbiterium do zakrystii z herbem Półkozic, datą 1546 (zapewne ukończenia budowy kościoła) i nazwiskiem Serafina Świerżowskiego, proboszcza rosochackiego; trzy kropielnice w kształcie puklowanej czary: jedna przy portalu pn., renesansowa, marmurowa, z główką anielską (ok. poł. XVI w.), dwie przy wejściu głównym, z czarnego marmuru (ok. 1895 r.).

Zabytek dostępny.

oprac. Aneta Kułak, OT NID w Białymstoku, 06.10.2014 r.