Poznaj lokalne zabytki


Wyraź zgodę na lokalizację i oglądaj zabytki w najbliższej okolicy

Zmień ustawienia przeglądarki aby zezwolić na pobranie lokalizacji
Strona korzysta z plików cookies. Dowiedz się więcej.

zespół dworsko-parkowy - Zabytek.pl

zespół dworsko-parkowy


dwór poł. XIX w. Roskosz

Adres
Roskosz, 23

Lokalizacja
woj. lubelskie, pow. bialski, gm. Biała Podlaska

Przykład typowego założenia dworskiego z XIX w., z interesującym dworem i stajnią cugową, wzniesionymi wg proj.

arch. Franciszka Jaszczołda, których późnoklasycystyczna architektura wzbogacona została o elementy neogotyku.

Historia

W XVI w. funkcjonował tu folwark z wsią Hrud., który od 1573 wszedł w skład hrabstwa bialskiego Radziwiłłów. Obecna nazwa wsi nadana została na przełomie XVII i XVIII wieku. Katarzyna z Sobieskich Radziwiłłowa (siostra króla, zm. 1694), wzniosła tu niewielki drewniany dwór, mający charakter siedziby podmiejskiej. Za czasów Anny z Sanguszków Radziwiłłowej, kanclerzyny wielkiej litewskiej, wzniesiony został ok. 1730 r. drewniany, parterowy pałac, zniszczony u schyłku XVIII wieku. W 1807 r. książę Dominik Radziwiłł przekazał Roskosz Teodorowi Michałowskim, żonatemu z Ludwiką z Kamińskich. Michałowscy ok. 1818 r. wznieśli najpierw dworek drewniany, a ok. 1840 r. dwór (pałacyk) murowany oraz stajnię cugową. Autorstwo obydwu, zachowanych do naszych czasów, budowli przypisywane jest arch. Franciszkowi Jaszczołdowi. W 4. ćw. XIX w. dwór został częściowo przebudowany wg proj. arch. Władysława Marconiego oraz po raz kolejny w l. 20. XX w. (być może wówczas znad środkowej części korpusu usunięta została kwadratowa wieża z krenelażem). Po 1822 r. osiemnastowieczny barokowy ogród ze zwierzyńcem przekształcono na park angielski. W 1842 r. majątek przeszedł do Łubieńskich, a w l. 70. XIX w. do Mielżyńskich, których córka Helena wniosła go Aleksandrowi Karskiemu i w rękach tej rodziny pozostał do czasu II wojny światowej. W l. 80. i 90. XIX w. na terenie folwarku wzniesiono gorzelnię i szereg budynków gospodarczych, z których część zachowała się do chwili obecnej. Dwór został zniszczony w 1915 r., następnie odbudowany. Po 1944 r. zespół dworski i folwarczny użytkowany był przez PGR, od 1993 r. miały tu siedzibę placówki kulturalno-oświatowe. Obecnie, po kompleksowym remoncie, w dworze i d. stajni umieszczono hotel i restaurację.

Opis

Zespół dworsko-folwarczny położony pomiędzy wsiami Roskosz i Cicibór Duży, po wschodniej stronie drogi Biała Podlaska - Konstantynów, pierwotnie związany komunikacyjnie i widokowo z zamkiem bialskim. W skład zespołu wchodzi dwór, d. stajnia cugowa oraz zabudowania folwarczne. Dwór późnoklasycystyczny, z elementami neogotyku. Wzniesiony na planie prostokąta, parterowy z piętrowymi ryzalitami na osiach środkowych wszystkich elewacji; posadowiony na sklepionych (zapewne starszych) piwnicach. Murowany z cegły, otynkowany. Korpus nakryty dachem czterospadowym z lukarnami, pobitym pod blachą. Elewacja frontowa (północna) pięcioosiowa, z ryzalitem środkowym zwieńczonym trójkątnym szczytem. W przyziemiu ryzalitu wejście główne w formie uproszczonej serliany. Po bokach szerokie otwory okienne zwieńczone odcinkami belkowania. W elewacji ogrodowej ryzalit trójosiowy, zwieńczony schodkowym szczytem, z portfenetrami na obu kondygnacjach. W elewacji zachodniej ryzalit dwuosiowy, zwieńczony trójkątnym szczytem. W elewacji wschodniej neogotycki ryzalit, ujęty półfilarkami przechodzącymi w sterczyny i zwieńczony ostrołukowym szczytem ozdobionym dekoracją w typie pięciolistnego maswerku. Na parterze ryzalitu ostrołukowe portfenetry, na piętrze trójdzielne okno balkonowe o ostrołukowych zamknięciach. Wszystkie elewacje zwieńczone belkowaniem i podzielone pilastrami w osiach międzyokiennych i w narożach (za wyjątkiem elewacji frontowej) oraz w części pokryte boniowaniem. Układ wnętrza wielodzielny, dwutraktowy. Na osi hall i obszerny prostokątny salon o skośnie ściętych narożach. We wnętrzu częściowo zachowane elementy dawnego wystroju i wyposażenia (piece i sztukaterie w salonie). Park krajobrazowy w typie angielskim. Na osi dworu aleja dojazdowa z gazonem; od tyłu wnętrze ogrodowe przed tarasem, od wschodu salon parkowy z widokiem na stawy, na obrzeżach południowych dzika promenada nadrzeczna. Przy alei dojazdowej usytuowana dawna stajnia cugowa z mieszkaniami masztalerzy. Eklektyczna, wzniesiona na rzucie litery „H”, o malowniczej, urozmaiconej bryle składającej się z parterowej (z mezzaninem) części środkowej i ustawionych prostopadle piętrowych skrzydeł bocznych, ujętych ośmiobocznymi wieżyczkami-sterczynami. Elewacja frontowa symetryczna, o podziałach ramowo-lizenowych, z osią środkową zaakcentowaną ryzalitem mieszczącym wejście główne; w osiach bocznych wydatne ryzality skrzydeł bocznych. Otwory okienne i wjazdowe zamknięte półkoliście, na poddaszu korpusu okulusy, na piętrze ryzalitów otwory balkonowe ujęte wspólną oprawą w typie serliany. Po pn. stronie parku usytuowany zespół zabudowań folwarcznych (m. in. gorzelnia, magazyny, budynki inwentarskie) wzniesionych z cegły i kamienia polnego, częściowo przebudowanych.

Obiekt dostępny dla zwiedzających.

Oprac. Bożena Stanek-Lebioda, OT NID w Lublinie, 18-08-2015 r.

Rodzaj: dwór

Forma ochrony: Rejestr zabytków, Ewidencja zabytków

Inspire id: PL.1.9.ZIPOZ.NID_N_06_ZE.2361, PL.1.9.ZIPOZ.NID_E_06_ZE.26534