Historia

Budowę kościoła w Reszlu rozpoczęto ok. 1370 r. W pierwszym etapie powstały mury obwodowe korpusu - przykrytego początkowo stropem, zakrystia, filary międzynawowe i dolna kondygnacja wieży. Na skutek zniszczeń w pożarze z 1475 r. przystąpiono do odbudowy trwającej do pocz. XVI w. Wzniesiono w tym okresie szczyt wschodni, półszczyty zakrystii i kruchty południowej oraz obecne sklepienie gwiaździste. Pod koniec XV w. nadbudowano wieżę, której elewację udekorowano rzędami dwu i trójostrołucznych blend. Kolejny pożar z 1806 r. zniszczył dach budowli, wraz z wyposażeniem wnętrza, ocalały natomiast sklepienia naw. Odbudowę przeprowadzono pod kierunkiem arch. Joachima Sadrozińskiego. Wykonano wówczas m.in. obecny hełm wieży (1837). Autorami nowego wyposażenia byli reszelscy rzeźbiarze Wilhelm i Karol Biereichelowie, którzy w swoich pracach stylistycznie nawiązywali do cech barokowych warsztatów warmińskich z domieszkami współczesnego im klasycyzmu i empiru. Kościół zaliczano w literaturze do grupy tzw. hal warmińskich (Braniewo, Olsztyn, Dobre Miasto, Barczewo, Lidzbark Warmiński, Jeziorany), w których powielano schemat trójnawowej hali bez prezbiterium, z monumentalną wieżą od zachodu. W formie szczytu wschodniego i wieży najbliższe analogie dostrzegano w farze sępopolskiej, zaś rozwiązania gwiaździstych sklepień w kościołach Braniewa i Ornety.

Opis

Kościół zlokalizowany na południowy - wschód od rynku, przy murach miejskich. Jest to budowla gotycka, orientowana, ceglana o wątku polskim, na rzucie prostokąta z kwadratową wieżą od zachodu krytą czterospadowym dachem zwieńczonym hełmem z ośmioboczną galerią. W narożniku pd.-zach. okrągła klatka schodowa. Korpus to trójnawowa pięcioprzęsłowa hala, kryta dachem dwuspadowym, z przylegającymi od strony pn. kruchtą i dwukondygnacyjną przybudówką z zakrystią w przyziemiu, od wsch. aneks na osi nawy środkowej kryty dachem pulpitowym. Nawy wydzielone czterema parami ośmiobocznych filarów połączonych profilowanymi arkadami wspierającymi sklepienie wielogwiaździste. Sklepienia nad dwuprzęsłową zakrystią, w kruchcie pod wieżą gwiaździste, w kruchcie pn. gwiaździste ośmioramienne, w emporze nad zakrystią sklepienie pięciopodporowe, gwiaździste. Od zewnątrz korpus artykułowany skarpami, z których narożne zakończono pinaklami. Szczyt wsch. schodkowy, z wimpergami w trzech strefach z maswerkami i lizenami przechodzącymi w sterczyny, wydzielony fryzem arkadkowym, polichromowany. Półszczyty zakrystii z dwudzielnym maswerkiem i blendą kolistą od wsch., od zach. z wimpergą. Szczyt kruchty pn. z kątową lizeną i blendami. Półszczyty zach. schodkowe ze sterczynami. Na wyposażenie wnętrza składają się z konfesjonały rokokowe z 1758 r. (Jana Christiana Schmidta), ołtarz główny fundacji biskupa Józefa Hohenzollerna z 1822 r. (Wilhelm Biereichel) z obrazami św. św. Piotra i Pawła oraz Katarzyny (Antoni Blank z Warszawy). Cztery ołtarze boczne (Karol Ludwik Biereichel) z 1844 r. mieszczą rokokowe figury św. Dominika, Katarzyny, Zachariasza i Szymona z 1771 r. (B. Schmiedt). Ponadto z okresu baroku zachowały się malarskie przedstawienia: Pokłon Trzech Króli, Trójcy Świętej, Boże Narodzenie oraz postaci św. Szymona, Mikołaja, Józefa, Walentego, relikwiarze oraz świeczniki cynowe. Ambona i chór muzyczny z 1830 r. (Wilhelm Bereichel). Uwagę przykuwa monumentalny prospekt organowy o cechach klasycyzmu empirowego z 1841 r. (Ludwik Biereichel, Karol Jaroszewicz).

Obiekt dostępny. Możliwość zwiedzania po wcześniejszym uzgodnieniu telefonicznym.

Oprac. Maurycy Domino, 4.12.2014 r.