W trakcie kolejnych przebudów przekształconego w duchu eklektycznym, z elementami wystroju neogotyckiego. Pałacowi towarzyszą pozostałości zabudowy folwarcznej i rozległy park krajobrazowy.

Historia

Początki zespołu rezydencjonalnego sięgają XVI w., gdy Mikołaj Rej z Nagłowic otrzymał w posagu żony Zofii Kościeniówny dobra Kobyle, w których, przywilejem króla Zygmunta Starego, lokowane zostało w 1547 r. miasto Rejowiec. Pierwsza siedziba, położona w rozlewiskach rzeki Rejki, miała charakter obronnego fortalicium, z domem mieszkalnym w formie tzw. kamienicy, której pozostałości zapewne częściowo przetrwały w obecnym pałacu. W posiadaniu rodziny Rejów i ich spadkobierców majątek pozostawał (z niewielkimi przerwami) do końca XVII wieku. W 1702 r. zadłużone dobra kupił Stanisław Mateusz Rzewuski, hetman polny koronny, po którym dziedziczyli synowie - Wacław i Seweryn. W 1758 r. Rejowiec odkupiła Anna z Mierów, od 1759 r. żona Wiktoryna Zaleskiego z Turośni na Podlasiu W tym czasie, dzięki poprawie sytuacji gospodarczej w dobrach rejowieckich, wyremontowano stare budynki dworskie (jeden z nich przystosowany został do celów mieszkalnych właściciela) i wzniesiono nowe - m. in. zachowaną do naszych czasów oficynę. W 1798 r. Zaleski zapisał Rejowiec bratanicy Mariannie Ossolińskiej, żonie hr. Józefa Kajetana Ossolińskiego, kasztelana podlaskiego, kolekcjonera i właściciela pierwszej w Polsce publicznej galerii obrazów. Po rozwodzie Ossolińskich ok. 1802 r. w Rejowcu pozostała Marianna z córką Konstancją, która w 1805 r. wyszła za mąż za Tomasza Łubieńskiego, wnosząc mu w posagu dobra Rejowiec. Małżonkowie mieszkali głównie w Warszawie, a w 1832 r. sprzedali dobra rejowieckie księciu Florianowi Adamowi Korybut Woronieckiemu, generałowi wojsk rosyjskich, który zapewne przebudował (ok. 1848 ?) pałac, nadając mu obecną formę. W 1867 r. właścicielem dóbr został syn generała Henryk Woroniecki, a następnie (w 1874 r.) wdowa po nim - Maria z Orsettich, zamężna ponownie za Stanisławem Łubieńskim. Wg R. Aftanazego pałac otrzymał skrzydła boczne dopiero w 4. ćw. XIX - za Stanisława Łubieńskiego. W 1894 r. Rejowiec zakupił Józefat Budny (zm. 1938), znakomity gospodarz, współzałożyciel cukrowni „Rejowiec” i fundator miejscowego kościoła. Zapewne w tym czasie pewnej przebudowie uległy skrzydła pałacu (dodano wieżyczki i arkadkową dekorację ścian szczytowych).

Opis

Zespół pałacowy położony jest na wschód od osady Rejowiec, w sąsiedztwie cukrowni „Rejowiec”. Pałac późnoklasycystyczny, elewacją frontową zwrócony na północny-wschód. Wzniesiony na wieloczłonowym planie składającym się z wcześniejszego, zbliżonego do kwadratu, piętrowego korpusu głównego i późniejszych, parterowych skrzydeł bocznych. Pałac częściowo podpiwniczony. Układ wnętrza na parterze korpusu głównego trójdzielny, dwutraktowy. Na osi hall z klatką schodową oraz wydłużona, ośmioboczna sala balowa, po bokach pokoje. Piętro na planie krzyża, z sześciobocznym salonem nad salą balową i czworoboczną wieżą zegarową (belwederem) pośrodku. Skrzydła boczne dostawione do korpusu ukośnie - odchylone na południe (w stronę parku), parterowe z okrągłymi, piętrowymi wieżyczkami w narożnikach. Układ wnętrz dwutraktowy - w skrzydle zachodnim dwie owalne sale, z których południowa była ogrodem zimowym. Pałac murowany z cegły, otynkowany. Dachy nad głównymi członami budynku dwuspadowe, nad wieżyczką środkową dach namiotowy, nad wieżyczkami bocznymi dachy stożkowe pod blachą. Elewacja frontowa korpusu pięcioosiowa, z czterofilarowym portykiem dźwigającym taras otoczony kamienną, tralkową balustradą z wazami. Piętro zwieńczone wysoką ścianką attykową, za którą wieża zegarowa. Elewacja ogrodowa ozdobiona toskańskimi kolumnadami poprzedzającymi trójboczny ryzalit sali balowej i skrzydła boczne (w skrzydle zach. kolumnada pozorna, wypełnioną oknami oranżerii). Naroża korpusu boniowane. Ścianki szczytowe skrzydeł bocznych ozdobione uskokowymi blendami arkadowymi, w których wąskie okienka. Murki attykowe nad parterem korpusu oraz elewacjami tylnymi skrzydeł rozczłonkowane płycinami wypełnionymi dekoracją stiukową z motywami girland, masek i wieńców; filary portyku zamiast głowic ozdobione maskami lwów. Okna prostokątne, część zamknięta półkoliście, w parterze korpusu i w wieży okna i portfenetry w typie serliany. Część kwater okiennych wypełniona dekoracją naśladującą gotyckie laskowanie. Wewnątrz zachowany częściowo dawny wystrój i wyposażenie: w sali balowej cylindryczne klasycystyczne piece, posadzka z kilku gatunków drewna; w salonie od pd.-wsch. kamienny klasycystyczny kominek; w pomieszczeniach parteru sufity ozdobione sztukateriami o motywach klasycystycznych; obramienia drzwi z dekoracyjnymi supraportami o motywach późnoklasycystycznych i neogotyckich. Oficyna klasycystyczna. Wzniesiona na planie wydłużonego prostokąta, parterowa, o dwutraktowym, wielodzielnym układzie wnętrza. Murowana z cegły i otynkowana, nakryta dachem naczółkowym. Elewacja frontowa o podziałach ramowo lizenowych, w elewacji tylnej ryzalit. Czworak parterowy, wzniesiony na planie wydłużonego prostokąta o dwutraktowym, czterodzielnym układzie wnętrza. Murowany z kamienia i otynkowany, nakryty dachem naczółkowym. Elewacje zwieńczone profilowanym gzymsem. Park krajobrazowy ukształtowany w XIX w. w miejsce wcześniejszych ogrodów użytkowych. Zakomponowany na osi pn.-pd., z pozostałościami przenikających się wnętrz ogrodowych, okazałym stawem w pn.-zach. części i czytelnymi powiązaniami widokowymi z okolicą.

Zabytek dostępny częściowo.

Oprac. Bożena Stanek-Lebioda, OT NID w Lublinie, 05-02-2016 r.