Elewacje są rozczłonkowane pilastrami w wielkim porządku. Nad kalenicą mansardowego dachu z lukarnami wznosi się czworoboczna wieża zegarowa nakryta hełmem z latarnią.

W 1783 r. na wieży zegarowej ratusza, staraniem ówczesnego burmistrza Rawicza Christiana Gothlieba Stieglera, zamontowano pierwszy w Polsce (w ówczesnych jej granicach) piorunochron.

Historia

W trakcie wielkiego pożaru miasta w 1707 r. został spalony drewniany ratusz wybudowany ok. 1683 r. na miejscu wcześniejszej siedziby władz miejskich. Odbudowany budynek strawił kolejny pożar, który wybuchł w 1719 roku. W latach 1753-1756 na jego miejscu wzniesiono nowy, murowany i zachowany ratusz zaprojektowany przez arch. Leopolda Ostritza z Trzebnicy. Inicjatorką tego przedsięwzięcia była ówczesna właścicielka Rawicza - Katarzyna Agnieszka z Sapiehów Sapieżyna. W 1783 r., staraniem ówczesnego burmistrza miasta Christiana Gothlieba Stieglera, na ratuszu zamontowano pierwszy w Polsce (w ówczesnych jej granicach) piorunochron. Najprawdopodobniej przyczynił się on również do powstania rok wcześniej jednego z zawieszonych na wieży dzwonów, o czym ma świadczyć widoczna na jego płaszczu upamiętniająca go inskrypcja. Zachowany na wieży zegar pochodzi z 1900 roku.

Ratusz pełnił swoją funkcję do l. 70. XX wieku. Obecnie jest siedzibą Muzeum Ziemi Rawickiej i Urzędu Stanu Cywilnego. W 1988 r. zainstalowano mechanizm wysuwający w południe na pn. galeryjce pannę siedzącą na niedźwiedziu, który jest herbem miasta.

Budynek restaurowano gruntownie w 1853 r. i w 1967 roku. W 2004 r. zamontowano system iluminacji. W l. 2015-2016 przeprowadzono remont dachu (m. in. wymieniono dachówkę, zamontowano nowe rynny i rury spustowe), wieży zegarowej oraz elewacji wraz ze zmianą kolorystyki.

Opis

Rawicz jest miastem powiatowym położonym w pd.-zach. części województwa wielkopolskiego, w odległości ok. 115 km. na pd. od Poznania. Miasto zostało założono w 1638 r. przez Adama Olbrachta Przyjemskiego, kasztelana gnieźnieńskiego, przy należącej do niego wsi Sierakowo. Przywilej lokacyjny dla nowego miasta wydał król Władysław IV.

Dawny barokowy ratusz, obecnie siedziba Muzeum Ziemi Rawickiej i Urzędu Stanu Cywilnego w Rawiczu jest położony w centralnej części rynku miasta, zwrócony elewacją frontową w kierunku zachodnim. Budynek został wzniesiony na rzucie prostokąta wydłużonego na osi północ-południe; prostopadłościenny, dwukondygnacyjny, podpiwniczony, nakryty czterospadowym dachem mansardowym z lukarnami, skrywającym użytkowe poddasze. Nad środkową częścią kalenicy dachu góruje czworoboczna wieża zegarowa o ściętych, opilastrowanych narożach nakryta hełmem z latarnią, flankowana dwoma kominami, połączonymi z nią galeryjkami z tralkowymi balustradami.

Budynek został wzniesiony z cegły i otynkowany. Dach jest pokryty dachówką ceramiczną. Czworoboczna wieża zegarowa i wieńczący ją hełm z latarnią zostały obłożone blachą miedzianą.

Elewacje są otynkowane. Dłuższe symetryczne, dziewięcioosiowe, rozczłonkowane pilastrami w wielkim porządku, zdwojonymi na boniowanych narożach i w trójosiowej części środkowej. Elewacja pd. jest trójosiowa, pn. - czteroosiowa. Wszystkie elewacje wieńczy zdwojony gzyms profilowany. Na środkowej osi elewacji frontowej znajduje się arkadowy portal z otworem bramnym zamkniętym dwuskrzydłowymi drzwiami, któremu pierwotnie odpowiadał analogiczny w elewacji wsch., obecnie przekształcony na otwór okienny. Nad wieńczącymi je gzymsami wolutowymi zostały umieszczone kartusze z herbami: Katarzyny Agnieszki z Sapiehów Sapieżyny: Kroje, Wieniawa, Topór, Rawa, Lis, Łodzia, Doliwa, Szreniawa (od zach.) oraz Rawicza i datą 1754 (od wschodu). Prostokątne otwory okienne są ujęte wykonanymi w tynku opaskami, w dolnej kondygnacji zwieńczone płycinami w kształcie trapezów i odcinkami gzymsu, na drugiej i ósmej osi we wnękach arkadowych nawiązujących kształtem do portalu (analogiczna na parterze środkowej osi elewacji południowej). Opaski otworów okiennych górnej kondygnacji są zwieńczone kluczami, z płycinami geometrycznymi pod parapetami.

Układ pomieszczeń we wnętrzu jest dwutraktowy, nieznacznie przekształcony, z sienią na osi (najprawdopodobniej pierwotnie przelotową) i schodami prowadzącymi na piętro. W pomieszczeniach na parterze w pn.-zach. części budynku zachowały się sklepienia kolebkowe z lunetami. W sali posiedzeń rady miejskiej na piętrze znajdują się portrety szlachty, m. in. założyciela Rawicza Adama Olbrachta Przyjemskiego, ostatniego właściciela Jana Nepomucena Mycielskiego - z historycznymi widokami miasta, Katarzyny Agnieszki z Sapiehów Sapieżyny, właścicielki Rawicza w l. 1737-1771 oraz króla Jana III Sobieskiego, pochodzące z końca XVII i z XVIII wieku.

Zabytek dostępny. Bliższe informacje na temat godzin otwarcia, zbiorów i wystaw w Muzeum Ziemi Rawickiej znajdują się na stronie muzeum.rawicz.pl (data dostępu: 26-06-2017 r.)

Oprac. Anna Dyszkant, OT NID w Poznaniu, 26-06-2017 r.