Historia

Zespół klasztorny powstał na zlecenie biskupa kujawskiego Piotra Wołuckiego i jego braci w 1613 r. Zbudowano wówczas kościół i klasztor dla ojców jezuitów. Fasada kościoła została dobudowana ok. poł. XVIII w. Dekoracja dzwonnicy pochodzi z k. XVIII lub pocz. XIX w. Zakonnicy utworzyli kolegium, którego wychowankiem był mi. Jan Chryzostom Pasek. Po kasacie zakonu w 1773 r. szkołę prowadzili pijarzy, po nich kanonicy regularni. Od 1846 r. zespół przeszedł w ręce duchowieństwa świeckiego, kościół pełni do dziś funkcję parafialnego.

Opis

Zespół klasztorny o.o. jezuitów położony jest w centrum Rawy Mazowieckiej, przy zachodniej pierzei placu im. Marszałka J. Piłsudskiego. Umiejscowiony został w południowo- wschodnim narożniku działki o kształcie zbliżonym do pięciokąta. Składa się z kościoła usytuowanego fasadą do placu (przez co prezbiterium znajduje od zachodu), dzwonnicy wzniesionej wtopionej w ścianę od stronnym północy a za nią klasztoru. Przykład architektury barokowej, tzw. architektura jezuicka.

Kościół jest trójnawową bazyliką. Wzniesiono go na planie prostokąta, dwuprzęsłowe prezbiterium ma tą samą szerokość, co trójprzęsłowa nawa główna. Od północy przylega do niej zakrystia. Nawy boczne (w formie otwartych kaplic) są węższe. Klasztor umiejscowiony został na planie prostokąta z zachowanym poprzecznym niewielkim fragmentem rozebranego skrzydła klasztornego w części północno- wschodniej, do którego przylega organistówka.

Świątynię i budynek klasztorny zbudowano z cegły ceramicznej, została obustronnie otynkowana. Wnętrza nawy wieńczą sklepienia kolebkowe na gurtach, zakrystię kolebkowe z lunetami, a kaplice boczne- krzyżowe.. Klasztor posiada sklepienia krzyżowe, kolebkowe i kolebkowo-krzyżowe. Współczesna drewniana więźba dachowa kryta jest blachą.

Fasada kościoła jest dwukondygnacyjna, trójosiowa. W części centralnej w partii parteru znajduje się główne wejście do kościoła zaakcentowane barokowym portalem z umieszczoną w naczółku datą 1613 r. W osiach bocznych zastosowano wnęki, a w nich figury NMP oraz św. Józefa. Nad portalem znajdują się na kolejnych trzech poziomach otwory okienne o różnym kształcie i wielkości. Fasadę wieńczy ozdobny szczyt z trójkątnym tympanonem ujętym w wolutowe spływy i obeliski. Spływy i obeliski zastosowano także bocznych partiach drugiej kondygnacji.

W elewacji tej zastosowano także elementy dekoracyjne w postaci gzymsów, pilastrów oraz profilowanych opasek okiennych. Pozostałe elewacje posiadają znacznie skromniejszą formę, powierzchnie ścian urozmaicają podziały pionowe w postaci lizen oraz blendy.

Fasada klasztoru (elewacja wschodnia) jest dwukondygacyjna. W skrajnej północnej osi parteru znajduje się główne wejście, które zaakcentowane zostało barokowym portalem. Pozostałe elewacje pozbawione są elementów dekoracyjnych poza gzymsami wieńczącymi.

Nawy boczne w postaci utworzonych w poszczególnych przęsłach kaplic są otwarte arkadami do nawy głównej. Nad nimi umieszczono empory w formie galerii. Wnętrze doświetlone zostało przez rzędy otworów okiennych o prostokątnym kształcie zamkniętych łukiem odcinkowym. Ściany zdobią mi. pilastry i bogato profilowany gzyms. Wnętrza klasztoru ulegały wielokrotnym przebudowom.

Opis wyposażenia, tylko najcenniejszego, w pierwszej kolejności integralnie. Wyposażenie wnętrz pochodzi głównie z XVIII w., reprezentuje epokę późnego baroku- np. ołtarze, ambona. Warto zwrócić uwagę na gotycką chrzcielnicę z brązu datowaną na XIV w.

Kościół dostępny jest cały rok, zwiedzanie możliwe przed, po mszy lub po uzgodnieniu z proboszczem.

Oprac. Anna Michalska, NID OT w Łodzi, 25.11.2015 r.