Zespół cerkwi odznacza się także dużymi walorami krajobrazowymi.

Historia

Cerkiew grecko-katolicka została wzniesiona w 1868 r. w miejscu wcześniejszej, wzmiankowanej w 1507 roku. Cerkiew była remontowana w 1897 r. (wnętrze), 1906 r. (prawdopodobnie wtedy zmieniono pokrycie dachu z gontu na blachę i zbudowano dzwonnicę), w l. 1936-1937 (wykonanie polichromii), w 1973 r. i w l. 2014-2015, kiedy m.in. wymieniono szalunki ścian i przywrócono gontowe pokrycie dachu. W 1944 r. cerkiew i dzwonnica zostały uszkodzone na skutek ostrzału. W latach 1946-1947 w czasie akcji „Wisła” wywieziono dzwony oraz część wyposażenia. Od 1948 roku, z przerwą w l. 1961-1966 (kiedy władze zamknęły świątynię), użytkowna jest jako kościół rzymsko-katolicki. Oficjalne przejęcie cerkwi nastąpiło w 1971 roku. W 1991 roku skradziono wszystkie ikony z rzędu prazdników. Ikony te zastąpione zostały kopiami.

Opis

Cerkiew orientowana, usytuowana jest w centrum wsi, na wyniosłym wzgórzu, po pd. stronie drogi prowadzącej do Medzilaborców na Słowacji. Cerkiew otoczona jest ogrodzeniem dawnego cmentarza oraz starodrzewiem. Od strony zach., w linii ogrodzenia, usytuowana jest dzwonnica parawanowa pełniąca także funkcję bramy.

Cerkiew trójdzielna, na planie prostokąta, złożona jest z: prezbiterium na planie kwadratu, z wydzieloną w zach. części, trójbocznie zakończoną, wąską zakrystią; obszernej nawy na rzucie prostokąta, szerszej od prezbiterium; babińca na rzucie prostokąta z wyodrębnioną w nim od zach. prostokątną kruchtą. Zrąb babińca, nawy, prezbiterium i zakrystii jest równej wysokości. Babiniec i kruchtę otacza z obu stron zachata, wyrównująca szerokość zach. części świątyni z szerokością prezbiterium. Obie części zachaty wyprowadzone są przed ścianę frontową i zakończone krótkimi ściankami flankującymi główne wejście do cerkwi. Wejścia do zachaty umieszczone są w tych ściankach. Główne wejście do świątyni prowadzi przez kamienne schody i dwuskrzydłowe drzwi klepkowe. Zwartą bryłę świątyni przykrywa dach dwuspadowy, jednokalenicowy, nad zakrystią trzyspadowy, nad wejściem i zach. częściami zachaty pulpitowy. Nad babińcem wznosi się niska 4-boczna wieża z prostymi ścianami, wtopiona w dach cerkwi, przykryta dachem brogowym, zwieńczonym 8-boczną baniastą wieżyczką z ślepą latarnią i cebulką z krzyżem prawosławnym. Nad nawą znajduje się analogiczna wieżyczka o mniejszej od wieżyczki nad wieżą wysokości. Trzecia, najmniejsza wieżyczka, bez bani, z zwieńczeniem analogicznym do pozostałych wieżyczek, znajduje się nad prezbiterium. Cerkiew została wzniesiona z drewna w konstrukcji zrębowej, na kamiennej podmurówce, wieża o konstrukcji słupowo-ramowej. Ściany cerkwi i wieży oszalowane są pionowymi deskami i listwowane. Wszystkie części budynku otaczają dwa profilowane gzymsy - podokapowy i nadokienny. Pokrycie dachów, wieżyczek, dolnego gzymsu i daszku nad podmurówką zostało w 2015 r. wymieniane na gont. Wnętrze nakrywa płaski strop z profilowanymi gzymsami podsufitowymi. Nad babińcem nadwieszony jest chór muzyczny. Nawa oddzielona jest od babińca belką. Wnętrze doświetlone jest prostokątnymi oknami z podziałem na 12 prostokątnych kwater. W wieży umieszczone są okna zakończone półkoliście, także z podziałem na prostokątne kwatery. Ściany we wnętrzu pokryte są polichromią figuralno-ornamentalną wykonaną w latach 1936-1937.

Najcenniejszymi elementami wyposażenia wnętrza są: ikonostas z 2 poł. XIX w. z ikonami XX-wiecznymi, trójsferowy ze zwieńczeniem; rokokowy ołtarzyk z k. XVIII w. z nowszymi obrazami; balustrada chóru muzycznego z XX-wiecznymi malowidłami przedstawiającymi cerkiew radoszycką przykrytą dachem gontowym, jeszcze bez murowanej dzwonnicy i siejącego zboże górala łemkowskiego; portal drzwi do zakrystii z ciętą dekoracją rombową.

Dzwonnica parawanowa, zbudowana na rzucie prostokąta, 2-kondygnacyjna, z sklepionym przejazdem w dolnej kondygnacji i otwartą galerią z trzyczęściową, sklepioną arkadą w kondygnacji górnej. Od strony zach. przed słupami arkady ustawione są 2 kolumny i 2 półkolumny z głowicami doryckimi. Dzwonnica zwieńczona jest trzema 8-bocznymi, murowanymi wieżyczkami zakończonymi cebulastymi hełmami z krzyżami łacińskimi. Środkowa wieżyczka jest szersza i wyższa od wieżyczek bocznych. Wejście na drugą kondygnację prowadzi schodkami w grubości muru od strony pd. Na wieży umieszczony jest dzwonek z lat 70-tych XX w. Dzwonnica wzniesiona jest w konstrukcji murowanej z kamienia łamanego na zaprawie wapiennej, sklepienia murowane z cegły pełnej.

Ogrodzenie cmentarza i cerkwi z kamienia łamanego. W jego obwodzie znajduje się dzwonnica bramna. Zachowana jest dolna część ogrodzenia stanowiąca mur oporowy.

Obiekt dostępny dla zwiedzających z zewnątrz. Możliwość zwiedzania po wcześniejszym uzgodnieniu telefonicznym.

Oprac. Adam Sapeta, OT NID w Rzeszowie, 25-11-2015 r.