Od strony ulicy Wałowej znajdują się relikty murów obronnych miasta. Obiekt stanowi dominantę architektoniczną rynku.

Historia

Pijarzy zostali sprowadzeni do Radomia około 1682 roku i początkowo zajmowali kilka domów przy południowej pierzei rynku. Pierwotny drewniany kościół pw. św. Marcina został ufundowany w 1684 roku. Murowane kolegium i prezbiterium świątyni wzniesiono w latach 1737-56 wg projektu Antoniego Solariego. Koncepcja nie została jednak do końca zrealizowana. W latach 1818-1825 wzniesiono skrzydło północne kolegium i klasycystyczną fasadę od rynku. Murowana nawa kościoła została wzniesiona dopiero w latach 1824-1825. Rok później kościół został konsekrowany pw. św. Jana Kantego. Kolegium od 1830 roku było szkołą rządową, zaś w 1864 roku całkowicie skasowano zgromadzenie. Po 1873 roku kompleks przebudowano na cele świeckie, by w 1888 r. na piętrze kościoła ulokować cerkiew. Czwarte, wschodnie skrzydło dobudowano w 1892 roku. Od roku 1927 mieściło się w tym budynku gimnazjum (później liceum) im. Tytusa Chałubińskiego, które znajdowało się tutaj do 1972 roku. Cztery lata później, zespół popijarski znalazł się w posiadaniu muzeum, wówczas okręgowego. Częściowo placówka przeniosła się tutaj już w 1987 roku, całkowicie w 1991 roku . Gruntowny remont kompleksu został ukończony w 2008 roku.

Opis

Budynek znajduje się w południowej pierzei rynku. Obiekt usytuowany na planie pięcioboku, zbliżonego do kwadratu, z wewnętrznym dziedzińcem. Do skrzydła frontowego przylega na osi z tyłu dawny jednonawowy kościół. Elewacja frontowa z portykiem czterokolumnowym w części wejściowej, zwieńczonym tarasem z tralkami. Przy narożniku południowo-zachodnim od strony ul. Wałowej włączono pozostałości dawnej bramy Iłżeckiej prowadzącej do miasta oraz muru miejskiego. Pijarzy prowadzili w tym budynku szkołę na bardzo wysokim poziomie. W kolegium zdobywano wykształcenie elementarne i średnie. Od 1845 roku w gmachu otwarto Gimnazjum Gubernialne Radomskie, które ukończyło wiele wybitnych postaci, w tym kardynał Mieczysław Ledóchowski, Tytus Chałubiński, Walery Przyborowski, Jacek Malczewski.

Obecnie w obiekcie znajduje się muzeum im. Jacka Malczewskiego. Na stałej ekspozycji zobaczyć można wystawę poświęcona historii Radomia, obejrzeć relikty murów miejskich, jak również makietę średniowiecznego miasta. Obiekt posiada jedną z największych w Polsce ekspozycji obrazów Jacka Malczewskiego. W zbiorach znajduje się 40 obrazów artysty, m.in.: "Zatruta studnia z chimerą", "Autoportret z muzą", "Zatruta studnia z autoportretem".

Muzeum dostępne z zewnątrz, ekspozycje, wnętrza i dziedziniec po wykupieniu biletu.

Oprac. Bartłomiej Modrzewski, OT NID w Warszawie, 04.11.2014 r.