Historia

Szkołę wzniesiono w latach 1946-1949; Projekt był nietypowy, wzorowany na nowoczesnych wtedy modelach szwajcarskich. Był to typ budynku pawilonowego, dobrze wpisanego w krajobraz, o przestrzennych salach lekcyjnych z dużymi oknami zajmującymi w zasadzie całą jedną stronę pomieszczenia. Projekt opracowała Halina Skibniewska, wówczas asystentka prof. Romualda Gutta, (który podpisał projekt będąc wtedy dziekanem Wydziału Architektury na Politechnice Warszawskiej), a później czołowa polska architekt. Projekt został zatwierdzony, jako eksperymentalny w 1946 roku przez Ministerstwo Oświaty oraz Ministerstwo Budownictwa. Rozwiązania projektowe zakładały i umożliwiły realizację idei szkoły środowiskowej. Część dydaktyczna była wyraźne oddzielona od części przeznaczonej na zajęcia kulturalne (szkoła miała spełniać także rolę miejscowego Domu Kultury). Uroczystość wmurowania aktu erekcyjnego miała miejsce w maju 1946 roku. Szkoła była jedną z pierwszych po wojnie wykonana w dużej mierze czynem społecznym - wkład pracy społecznej mieszkańców oraz materiałów nieodpłatnie wniesionych prze miejscowa ludność do budowy wynosił ponad 1/3 wartości budynku. Budowa szkoły była też elementem integrującym ludzi; w realizacji tej idei brali obok siebie udział mieszkańcy wsi i ludzie z tytułami naukowymi. Obok środowiska inteligenckiego (profesor R. Gutt i H. Skibniewska), szlacheckiego, w tym związanego z Armią Krajową (W. Pomianowska i jej ojciec G. Pomianowski - przedwojenny wizytator szkół rolniczych i też właściciel okolicznego majątku) wspierali ją członkowie ówczesnych władz z nadania Polskiej Partii Robotniczej (m.in. wojewoda E. Wiślicz-Iwańczyk, starosta T. Homan). Idea łagodziła wojenne i powojenne podziały. W latach 70-tych XX wieku budynek został powiększony o nowe skrzydło (mieszczące cztery sale lekcyjne, również według projektu H. Skibniewskiej), którego architektura została utrzymana w duchu budowli pierwotnej, harmonijnie wpisują się w zastany kompleks. Obecnie szkoła, po przyjęciu w 2006 roku im. Wandy Pomianowskiej - inicjatorki budowy i znanej językoznawcy, funkcjonuje nadal, w dość schludnie utrzymanym obiekcie i otoczeniu. Podejmowane próby „modernizacji” zabytku jak na razie nie doszły do skutku i szkoła pozostaje  w zasadzie bez zmian w stosunku do stanu oryginalnego.

Opis

Budynek szkoły jest parterowy, częściowo podpiwniczony; murowany z cegły silikatowej, z dachem dwuspadowym (częściowo niesymetrycznym) na więźbie drewnianej krytym falistym eternitem. Zachowała się pierwotna stolarka okienna, częściowo drzwiowa oraz deskowane stropy w salach lekcyjnych. Układ budynku jest prosty i klarowny - tworzą go dwa pawilony szkolne, a wejście jest w łączniku z werandą - między częścią szkolną a pawilonem sali gimnastycznej. Wygląd skromny, ale gustowny, wpisujący się w krajobraz wiejski z dominantą stojącego nieopodal kościółka - występują tu szare nietynkowane partie parteru i proste deskowanie góry szczytów i poddasza pod wydatnymi okapami. Teren jest wydzielony niskim ogrodzeniem; od frontu (od ulicy) i po bokach znajdują się utwardzone place i boiska, z tyłu i na podwórzu występuje rozległy trawnik.

Zabytek dobrze widoczny z zewnątrz; podwórze dostępne furtką, a sam budynek otwarty w godzinach pracy szkoły

Oprac. Włodzimierz Pedrycz, OT NID w Kielcach, 05.12.2014 r.

Bibliografia

• Historia szkoły, [www.gmina-pawlow/spradkowice].
• Skibniewska H., Problemy z Witruwiusza (wywiad - 1977, prowadzony przez Cz. Bieleckiego), [teoriaarchitektury.blogspot.com].