Historia

1335 r. - wzmianka o pierwszym kościele w Pszennie.

2. poł. XIII w. - budowa kościoła.

1491 r. - rozbudowa.

1552 r. (lub 1558 r.) - przebudowa.

1834 r. - pożar.

1838 - 1855 r. - odbudowa.

1894 r. - remont.

1968 r. - remont.

Opis

Kościół znajduje się w pd. części wsi, przy głównej drodze prowadzącej z Wrocławia do Świdnicy (DK 35).

Pierwszy kościół wzmiankowano w Pszennie w 1335 r. Obecny wzniesiono w 2. poł. XIII w. Został przebudowany w 1491 r., a rozbudowany o nawę pd. w 1552 r. (lub 1558 r.) przez mistrza murarskiego Jakuba Droschiusa (z tego czasu pochodzą również sklepienia w nawie i prezbiterium). Kościół ucierpiał podczas XIX w. pożaru Pszenna i w latach 1838-1855 został odbudowany. Remonty przechodził także w 1894 r. i 1968 r.

Świątynia zbudowana na rzucie prostokąta, dwunawowa, 3-przęsłowa, oszkarpowana. Pierwotna nawa, szersza, to obecnie nawa pn., do której od zach. dostawiono wieżę na planie kwadratu (stąd po rozbudowie kościoła z 1552 r. wieża sprawia wrażenie przesuniętej na pn). Prezbiterium jest również dwuprzęsłowe: przęsło pn. jest pierwotnym prezbiterium kościoła i mieści ołtarz główny.

Nawa kryta sklepieniem krzyżowo-żebrowym, prezbiterium w przęśle pn. krzyżowo, w pd. krzyżowo-żebrowo. Do prezbiterium od pn. przylega zakrystia kryta kolebką. Od pd. do nawy przylega kruchta również kryta kolebką. Do zakrystii z prezbiterium prowadzi dwuramienny kamienny portal. Ponadto kamienny portal znajduje się w pn. ścianie nawy.

Kościół nakryty jest dachem dwuspadowym, krytym dachówką, o jednakowej wysokości kalenic w nawie i w prezbiterium. W bryle świątyni zauważalny jest charakterystyczny ostrołuczny szczyt schodkowy od wsch. i pd.-zach. Na filarze międzynawowym tablica inskrypcyjna z przebudowy 1552 r.

Na wyposażenie składa się neogotycki ołtarz główny z obrazem św. Mikołaja, ołtarze boczne św. Rodziny i Matki Boskiej z 2. poł. XVII w. oraz neogotycki ołtarz św. Józefa. Ponadto ambona i chrzcielnica z XVII w., a w pd. przęśle prezbiterium epitafia całopostaciowe z XVI w.

Z kościołem sąsiaduje dawny cmentarz (obecnie nieużytkowany), otoczony murem kamiennym na planie owalu. W jego pd. przebiegu występuje konstrukcja wzmocniona łękami oraz późnogotycki portal w bramce prowadzącej na teren plebanii.

Kościół zazwyczaj zamknięty, możliwość oglądania z zewnątrz bez ograniczeń, wewnątrz przed i po mszy św.

Oprac. Krzysztof Czartoryski, OT NID we Wrocławiu, 09.02.2015 r.