Poznaj lokalne zabytki


Wyraź zgodę na lokalizację i oglądaj zabytki w najbliższej okolicy

Zmień ustawienia przeglądarki aby zezwolić na pobranie lokalizacji
Strona korzysta z plików cookies. Dowiedz się więcej.

kurhan, st. 1 - Zabytek.pl

kurhan, st. 1


stanowisko sepulkralne II - IV w. Przywóz

Adres
Przywóz

Lokalizacja
woj. łódzkie, pow. wieluński, gm. Wierzchlas

Zespół stanowisk archeologicznych w Przywozie tworzy osada i cmentarzysko kurhanowe ( składające się tylko z dwóch obiektów) kultury przeworskiej, z okresu wpływów rzymskich.

Kurhany zaliczone zostały przez badaczy do tzw. typu lubieszewskiego i nazwano je „książęcymi.” Wiąże się je też z nadwarciańskim odcinkiem „szlaku bursztynowego”.

Usytuowanie i opis

Zespół osadniczy znajduje się w dolinie rzeki Warty w miejscu jej przełomu przez Wyżynę Wieluńską przy przeprawie rzecznej. Kurhany położone są w miejscu eksponowanym wysokościowo, przy krawędzi pradoliny o deniwelacji około 10 m, po dwu stronach rozdzielającego je dość głębokiego jaru.

Kurhany i osada zostały zinwentaryzowane. przez H.Wiklaka w 1962 r. . Badania archeologiczne prowadzone były w latach 1964-1974 przez zespół archeologów pod kierunkiem prof. Konrada Jażdżewskiego z Muzeum Archeologicznego Etnograficznego w Łodzi.

Historia

II - IV w. - Powstanie obiektu.

Stan i wyniki badań

Kurhan I położony jest na wysokim brzegu doliny rzeki Warty, ok. 100 m. na północ od drogi Przywóz- Pustkowie, ok. 750 m. na południowy- zachód od centrum Przywozu .

Nasyp kurhanu miał około 4,5 m wysokości i 24 m średnicy- wymiary po jego rekonstrukcji. Zbudowany został z margla , w jego centrum znajdowało się kamienne jądro. Pod kamieniami stwierdzono warstwę ciałopalenia ( lub resztki stosu) z licznymi zabytkami. Pod nią znaleziono pojedynczy popielnicowy grób ciałopalny z naczyniem towarzyszącym. Pod pochówkiem widoczne były ślady rytualnej orki. Z wyposażenia zmarłego zachowały się okucia pasa wykonane z brązu, fibula z tego samego surowca platerowana srebrem i złotem, amorficzne pozostałości stopionego przedmiotu złotego o wadze ok. 50 gramów, oraz okucia drewnianej szkatułki. Wśród wielu fragmentów naczyń ceramicznych znalezionych w obrębie pochówku wydzielono kilkadziesiąt elementów naczynia terra sigillata. Na podstawie charakterystycznych cech ornamentacyjnych powiązane zostały z wytwórnią Mamilianusa z Rheinzabern. Pod nasypem w pobliżu pochówku głównego natrafiono na pochówek psa.

Kurhan II o identycznej lokalizacji wysokościowej znajduje się po wschodniej stronie jaru, ok. 100 m. na północ od drogi Przywóz- Pustkowie, ok. 600 m. na południowy- zachód od Przywozu i ok. 160 m. na wschód od kurhanu nr I. Kurhan ten był znacznie gorzej zachowany, miał średnicę około 20m i wysokość około 3,5 m. Przed podjęciem badań wykopaliskowych widoczne były znaczne zniszczenie i ślady wkopów rabunkowych. Eksploracja potwierdziła że pochówek został w przeszłości wyrabowany. Nasyp zbudowany był w podobny sposób jak kurhanu I. Poniżej pierwotnego poziomu gruntu, w warstwach nienaruszonych stwierdzono obecność głębokiej studniowatej jamy. W jej wypełnisku znaleziono niewielkie ceramiczne , cylindryczne naczynie toczone niewątpliwy import wiązany przez odkrywców z sarmackim kręgiem kulturowym.

Stanowisko 1 a położone jest w bezpośrednim sąsiedztwie rzeki Warty po obu stronach drogi Przywóz - Pustkowie, ok. 600 m. na południowy- zachód od centrum Przywozu .

W bezpośrednim sąsiedztwie kurhanów, poniżej krawędzi doliny na tarasie nadzalewowym Warty, odkryto rozległą osadę kultury przeworskiej. Badaniami objęto 5825 m2, eksplorując stanowisko w 90%. W efekcie badań stwierdzono dwie strefy osady - produkcyjną (północno-zachodnią) oraz mieszkalną. W partii produkcyjnej odkryto kilkanaście obiektów związanych z wytopem żelaza min. dymarki i paleniska którym towarzyszyły liczne bryły żużla w postaci klocy i wysypisk. W części mieszkalnej odsłonięto pozostałości ponad 30 budynków z których 22 zostały zinterpretowane jako mieszkalne. Były to prostokątne budynki częściowo zagłębione ze ścianami wzniesionymi w oparciu o pionowe słupy . Partie wyższe ścian wzniesiono w technice sumikowo-łątkowej, dla części obiektów dopuszczono również konstrukcję zrębową. Część słupów związana była z dachami wzniesionymi na sochę i ślemię. We wnętrzu budynków stwierdzono obecność palenisk, liczne fragmenty naczyń oraz glinianych ciężarków z pionowych krosien tkackich. Budynkom mieszkalnym towarzyszyły jamy gospodarcze i paleniska.

Wśród masowych znalezisk naczyń ceramicznych do szczególnie interesujących należały naczynia toczone zarówno stołowe jak i duże zasobowe (z kryzą) oraz importowane z Panonii naczynia o glazurowanej czerwonej powierzchni. Wśród zabytków metalowych na uwagę zasługują kilka zapinek, żelazna radlica, krój, sierp, haczyk i trójzębny oścień. Wyjątkowe znaleziska to żelazny cyrkiel, walcowata kłódka platerowana miedzią , żelazna szalka do wagi, oraz grot włóczni , ostroga i srebrny denar Faustyny Starszej.

Kurhany powstały w końcu II w., były one współczesne ze starszą fazą osady ,która funkcjonowała jeszcze w IV w.

Zabytki dostępne bez ograniczeń.

Oprac. Zbigniew Lechowicz, OT NID w Łodzi, 07-09-2015 r.

Rodzaj: stanowisko sepulkralne

Forma ochrony: Rejestr zabytków, Ewidencja zabytków

Inspire id: PL.1.9.ZIPOZ.NID_A_10_AR.36391, PL.1.9.ZIPOZ.NID_E_10_AR.826854