dom - Zabytek.pl
Adres
Przylesie, 49
Lokalizacja
woj. opolskie, pow. brzeski, gm. Olszanka
Ustytuowanie domu na niewielkiej działce, poza ścisłym obrębem miejscowości, a także jego prosta forma wskazują, że zabytek stanowi przykład tradycyjnej zagrody niezamożnego chłopa małorolnego.
Historia
Budynek datowany jest przez specjalistów na XIX wiek. Potwierdza to data „1896” na ścianie szczytowej (widoczna od strony poodasza), odręcznie odciśnięta w tynku, a zidentyfikowana przez pracownika NID podczas oględzin obiektu, która pozwala domniemywać, że to faktyczny czas budowy domu.
W 1966 r. obiekt wpisano do rejestru zabytków województwa opolskiego, gdyż – jak można wnioskować z dokumentacji archiwalnej – odznaczal się nieprzekształconym wyglądem zewnętrznym i pierwotną dyspozycją wnętrz. Po wpisie do rejestru w budynku przeporowadzono remonty i prace modernizacyjne, które doprowadziły do częścowego zatarcia historycznej kompozycji i wystrioju elewacji, polegającej na zmianie wielkości otworów okiennych, usunięciu części detalu architektonicznego, dobudowaniu ganku oraz wymianie stolarki okiennej i dzrwiwej. Budynek użytkowany był do 2016 r. Obecnie jest niezamieszkały i niszczeje.
Opis
Budynek ustytuowany jest w południowej części Przylesia, na niewielkiej narożnej działce wydzielonej na tyłach długiej parceli skierowanej frontem ku jednej z dwóch głównych ulic miejscowości, w rejonie zbiegu historycznej drogi prowadzącej z centrum wsi ku obszarom rolniczym. Zabytek skierowany jest frontem do wspomnianej drogi. Zabytek wzniesiono z cegły na planie prostokąta. Jest wolnostojący, z częściowo użytkowanym poddaszem, częściowo podpiwniczony. Dom ma prostą, parterową, kalenicową bryłę przykrytą dachem siodłowym krytym mieszaną, ceramiczną i cementową dachówką oraz arkuszami azbestem. W jednym budynku połączona jest funkcja mieszkaniowa i gospodarcza. Charakterystyczne dla tego typu budynków na Górnym Śląsku jest też dwutraktowe rozplanowanie ze skupieniem pomieszczeń o charakterze mieszkalnym wyłącznie po jednej stronie krótkiej sieni i kuchni na jej przedłużeniu, wokół przewodu kominowego. Prosty program funkcjonalny budynku składa się z części mieszkalnej (południowa i środkowa część) oraz gospodarczej (północna część). Rozplanowanie wnętrza domu ma układ dwutraktowy, trój- i czteroosiowy, częściowo przekształcony w związku z wtórnymi podziałami części pomieszczeń. Na osi znajduje się niewielka sień o głębokości traktu frontowego oraz ulokowana na jej przedłużeniu w trakcie tylnym, dostępna za pomocą niskich schodów kuchnia, pod którą znajduje się niewielka piwnica dostępna za pomocą schodów. Wysposażenie budynku ma w dużej mierze charakter współczesny. Całość stolarki okiennej i drzwiowej jest wtórna. Historycznym charakterem odznacza się jedynie piec kaflowy w kuchni.
Zabytek niedostępny, własnośc prywatna
Oprac. Joanna Banik, OT NID w Opolu, 16.04.2019 r.
Rodzaj: budynek mieszkalny
Styl architektoniczny: nieznana
Materiał budowy:
ceglane
Forma ochrony: Rejestr zabytków, Ewidencja zabytków
Inspire id: PL.1.9.ZIPOZ.NID_N_16_BK.17976, PL.1.9.ZIPOZ.NID_E_16_BK.10964