We wnętrzu dekoracja ścian i sklepień o charakterze pseudoklasycystycznym.

Historia

Pierwszy kościół pw. św. Andrzeja Apostoła powstał w Przemęcie w XV w. (ok. 1420 r.) za sprawą cystersów . Pierwszym wzmiankowanym proboszczem był Mikołaj Waniek. Erygowana parafia otrzymała teren wydzielony z parafii pw. św.św. Piotra i Pawła. Pierwszy pożar, który zniszczył doszczętnie kościół miał miejsce w 1742 roku. Cystersi wznieśli nową, drewnianą świątynię.

9 września 1802 r. część zabudowy Przemętu została poważnie zniszczona w wyniku pożaru, który strawił również odbudowany ok. 60. lat wcześniej kościół pw. św. Andrzeja. Prawa parafialne zniszczonej świątyni zostały przeniesione w 1805 r. na kościół pw. św. Jana Chrzciciela (niektóre źródła podają, że parafia św. Andrzeja została przyłączona w 1818 r. do parafii pw. św. św. Piotra i Pawła, inne, że parafia ta istniała do 1836 roku).

Nie jest znana dokładna data wzniesienia obecnego, murowanego kościoła, który wybudowano najprawdopodobniej niedługo po zniszczeniu poprzedniej świątyni. W 1859 r. został odnowiony, a w 1894 r. rozbudowany najprawdopodobniej o szerszą, północną część prezbiterialną. Obecnie jest kościołem cmentarnym.

Opis

Przemęt jest położony na granicy Pojezierza Lubuskiego i Pojezierza Wielkopolskiego, ok. 20 km na pd. wsch. od Wolsztyna , ok. 19 km na zach. od Śmigla i ok. 29 km na pn. od Wschowy, przy lokalnej drodze łączącej Mochy (przy trasie Wolsztyn - Wschowa) i Śmigiel (Leszno - Poznań). Kościół znajduje się w pn. części wsi, na terenie cmentarza zamykającym pn. pierzeję rynku, ogrodzonym od pd. murem z bramą na osi głównego wejścia do świątyni, zwróconej prezbiterium na północ.

Kościół nie posiada wyraźnych cech stylowych. Jego rzut składa się z prostokątnej nawy głównej, do której od pn. przylega szersze prezbiterium na planie zbliżonym do kwadratu, dobudowane być może w 1894 r., z niewielką, na rzucie kwadratu zakrystią na osi, po stronie północnej. Od pd. nawę poprzedza węższa od niej wieża na osi, na planie zbliżonym do kwadratu, z dobudówką po stronie zach., mieszcząca klatkę schodową. Główne wejście do kościoła prowadzi przez kruchtę w przyziemiu wieży.

Bryła kościoła jest zwarta, jednokondygnacyjna, złożona z prostopadłościanów. Do nawy przylega od pn. szersze od niej prezbiterium z niższą i zdecydowanie węższą od niego zakrystią na osi. Wieża po pd. stronie nawy jest wyższa, dwukondygnacyjna i węższa. Nawę, prezbiterium i zakrystię nakrywają odrębne dachy dwuspadowe. Dach nad prezbiterium jest wyższy niż dach nad nawą, z sygnaturkami na szczytach pn. i południowym. Wieżę nakrywa hełm z latarnią zwieńczoną wysokim dachem baniastym z iglicą i krzyżem na kuli. Przybudówka przylegającą do niej od zach. jest nakryta dachem pulpitowym.

Kościół jest wzniesiony z cegły, na kamiennej podmurówce, nieotynkowany. Dachy nad nawą, prezbiterium, zakrystią i przybudówką przy wieży są pokryte ceramiczną dachówką karpiówką; hełm wieży - blachą. Nawę i prezbiterium nakrywają pozorne, jednoprzęsłowe sklepienia kolebkowe. W wieży stropy są belkowe, w kruchcie z podsufitką i płaskim sufitem.

Elewacje kościoła są jednokondygnacyjne, ceglane, nieotynkowane, wzniesione na cokołach z łamanych kamieni polnych, artykułowane lizenami oddzielającymi prostokątne, zamknięte półkoliście otwory okienne, nieznacznie cofnięte względem lica muru, oraz podkreślającymi naroża nawy, prezbiterium i wieży. Elewacje są pozbawione wyraźnej dekoracji. Wieńczy je gzyms koronujący, który na wieży przechodzi w pas gzymsu międzykondygnacyjnego. Pod oknami nawy i prezbiterium biegnie gzyms parapetowy oddzielony lizenami. Pod nim, na wsch. elewacji prezbiterium umieszczono dwie metalowe plakiety wotywne w kształcie krzyży. W partii nawy są widoczne dekoracyjne, kontrastowe wstawki z cegły zendrówki. Na pn. i pd. ścianie szczytowej prezbiterium znajduje się dekoracyjny fryz uskokowy. Na osi głównej elewacji pd. wznosi się dwukondygnacyjna wieża podkreślona lizenami na narożach. Na osi dolnej kondygnacji znajduję się prostokątny otwór drzwiowy zamknięty łukiem eliptycznym, nad nim - okrągły otwór. W drugiej kondygnacji, oddzielonej od dolnej gzymsem międzykondygnacyjnym, pionową oś tworzą: prostokątny otwór zamknięty łukiem pełnym oraz umieszczona nad nim prostokątna blenda. Nad elewacją zwieńczoną gzymsem koronującym góruje hełm wieży.

Wnętrze kościoła sprawia wrażenie jednej przestrzeni, którą tworzą otwarte do siebie całą szerokością: kruchta w przyziemiu wieży, nawa i prezbiterium. Ściany nawy i prezbiterium artykułują pionowe pilastry, parzyste przy tęczy od strony nawy i zdwojone po stronie prezbiterium, wieńczy belkowanie o formie klasycyzującej. Nawę i prezbiterium nakrywają jednoprzęsłowe pozorne sklepienia kolebkowe z dekoracją listwową. W pn. i pd. części sklepienia nawy biegną poprzecznie pasy kasetonów z rozetami. W pd. części nawy, nad wejściem nadwieszono chór muzyczny. W prezbiterium znajduje się prosty ołtarz architektoniczny z krucyfiksem w polu środkowym, ujętym parami kolumn podtrzymującymi belkowanie. Po stronie zewnętrznych kolumn umieszczono dekoracyjne uszaki z ornamentu o motywach wici roślinnej i akantu.

Dostęp do zabytku ograniczony.

oprac. Anna Dyszkant, OT NID w Poznaniu, 9-02-2016 r.