Poznaj lokalne zabytki


Wyraź zgodę na lokalizację i oglądaj zabytki w najbliższej okolicy

Zmień ustawienia przeglądarki aby zezwolić na pobranie lokalizacji
Strona korzysta z plików cookies. Dowiedz się więcej.

ruiny Zamku Gryf - Zabytek.pl

ruiny Zamku Gryf


zamek XIII w. Proszówka

Adres
Proszówka

Lokalizacja
woj. dolnośląskie, pow. lwówecki, gm. Gryfów Śląski - obszar wiejski

Bardzo dobrze zachowany zespół obronny w typie zamku górskiego, położony na szczycie Zamkowej Góry (462 m.n.p.m.).

Jedna z największych, najpiękniejszych i najdłużej użytkowanych warowni sudeckich. Czytelne pozostają do dnia dzisiejszego poszczególne części składowe kompleksu, którym nadano cechy renesansu: zamek górny z charakterystycznym pałacem wieżowym, zamek średni oraz dolny. Obiekt ma charakter trwałej ruiny z zachowaną znaczną częścią obwodu murów obronnych.

 

Historia

Budowla bezspornie wzmiankowana po raz pierwszy w 1305 r. Najstarsza część tzw. górnego zamku powstała najprawdopodobniej w 2 poł. XIII w. W 1400 r. w rękach Gotschego Schoffa jako zastaw, zaś jako formalna własność od 1418 r. i z niewielkimi przerwami we władaniu rodu do 1945 r. W XV w. rozbudowana o średni i poprzedzony przedbramiem dolny zamek z rozległymi dziedzińcami i długą linią murów obronnych. włączonych w skalne formacje zbocza. W 1546 r. rozbudowa zamku górnego z inicjatywy Hansa Schaffgotscha o pałac wieżowy i ciąg pomieszczeń mieszkalnych oraz kuchnię z wysokim kominem. Zastosowanie nowych form detalu architektonicznego: fasciowych opraw okien i dekoracji sgraffitowej. Rozbudowa zamku dolnego, nowe zwieńczenia murów obwodowych w postaci tarczowych attyk kryjących ganki strzeleckie a także budowa bastei i wzniesienie szyi bramnej od południa. Pod koniec 1645 r. zamek częściowo zniszczony w wyniku ostrzału artyleryjskiego, poddany został wojskom szwedzkim i był przez nie zajmowany do 1650 r. W tym czasie naprawiono uszkodzenia. Po wycofaniu się Szwedów częściowa modernizacja warowni w 1654 r. z inicjatywy Christopha Leopolda von Schaffgotscha: rozbudowa budynku bramnego i budowa tzw. „kancelarii” na zamku dolnym w miejscu dawnej kuźni. W XVIII w. zamek użytkowany w roli punktu obserwacyjnego i czasowej kwatery wojsk pruskich podczas II wojny śląskiej w latach 1744-45. W 1745 r. splądrowany przez Austriaków. Wykorzystywany także w trakcie III wojny śląskiej w latach 1756-63, nie ucierpiał w wyniku bezpośrednich walk. Ostatnie prace fortyfikacyjne przeprowadzono w 1778 r., wznosząc palisady i sypiąc umocnienia ziemne. W 1798 r. decyzją Johanna Nepomucena Schaffgotscha i mimo protestów miłośników „starożytności” zaniedbany zamek pozbawiono funkcji administracyjnych, militarnych i rezydencjonalnych i rozpoczęto jego rozbiórkę na potrzeby wznoszonej u stóp wzgórza nowej siedziby zarządu dóbr oraz folwarku,. Zamek szybko stał się popularnym miejscem wycieczek, a w początkach XX w. w dawnym browarze urządzono pokoje noclegowe. Doraźne prace remontowe spowalniały destrukcję ruin, które zachowały się w dobrym stanie.

 

Opis

Budowla położona na szczycie stromego bazaltowego wzniesienia, na wys. 462 m n.p.m. Najstarszy murowany zamek znajdujący się w południowo-zachodniej części warowni, wzniesiono z miejscowego czarnego bazaltu z dodatkiem łupka na planie wydłużonego pięcioboku (ok. 33 x 28 m) - bez wieży, z kamiennym, piętrowym „Wysokim Domem” od północnego zachodu, na rzucie wydłużonego prostokąta (9 x 20 m), kaplicą oraz kuchnią, otoczonymi obwodem murów. Na dziedzińcu wykuto w skale cysternę na wodę. Na północ od niego usytuowany nieregularny, zbliżony do trójkąta dziedziniec zamku średniego, zamknięty od południowego zachodu przez dostawiony do zewnętrznych murów górnego zamku trójkondygnacyjny, renesansowy pałac wieżowy. Posadowiona nad urwiskiem skalnym masywna bryła pałacu zwieńczona wysokimi dachami o podwójnych, zespolonych szczytach. Wnętrza w partii piwnic i reprezentacyjnego przyziemia, sklepione krzyżowo, w przyziemiu opatrzone zostały dużymi oknami w arkadowych niszach z siedziskami (sedillami). W zachodniej części warowni zamek dolny z obszernym dziedzińcem i zlokalizowanymi wzdłuż murów budynkami mieszkalnymi załogi, kuchnią, stajnią i znacznych rozmiarów budynkiem administracyjnym, tzw. „kancelarią” a także okazałym trójkondygnacyjnym budynkiem bramnym. Przed bramą od południa prosta szyja bramna (długości blisko 30 m).

Obiekt jest własnością prywatną, zwiedzanie możliwe wyłącznie po wcześniejszym uzgodnieniu.

Oprac. Piotr Roczek, OT NID we Wrocławiu, 25.03.2015 r.

 

Rodzaj: zamek

Styl architektoniczny: nieznana

Materiał budowy:  kamienne

Forma ochrony: Rejestr zabytków, Ewidencja zabytków

Inspire id: PL.1.9.ZIPOZ.NID_N_02_BK.79930, PL.1.9.ZIPOZ.NID_E_02_BK.96308