i rozszerzone o komponent Polski w 2021 r.

Krótka synteza

„Pradawne i pierwotne lasy bukowe w Karpat i innych regionach Europy” stanowią wielokrajowe seryjne dobro, łącznie składające się z 94 części składowych w 18 krajach. Są one wyjątkowym przekładem względnie niezakłóconych, złożonych lasów strefy umiarkowanej i wykazują szeroki zakres kompleksowych wzorców i procesów ekologicznych, zachodzących w jednolitych i mieszanych stanowiskach buka zwyczajnego w różnorodnych warunkach środowiskowych. W każdej fazie lodowcowej (epokach lodowcowych) w ciągu ostatniego miliona lat buk zwyczajny (Fagus sylvatica) przetrwał niekorzystne warunki klimatyczne na obszarach ostoi w południowych częściach kontynentu europejskiego. Te obszary ostoi zostały udokumentowane przez naukowców poprzez analizę paleoekologiczną i przy użyciu najnowszych technik kodowania genetycznego. Po ostatniej epoce lodowcowej, około 11 tys. lat temu, buk zaczął rozszerzać zakres swojego występowania ze wspomnianych południowych obszarów ostoi, aby ostatecznie pokryć duże części kontynentu europejskiego. 

Podczas tego procesu ekspansji, który wciąż trwa, utworzył różne formy zbiorowisk roślinnych, jednocześnie zajmując zasadniczo odmienne środowiska. To wzajemne oddziaływanie różnorodności środowisk, gradientów klimatycznych i różnych puli genowych gatunku ukształtowało i wciąż kształtuje wysoką różnorodność zbiorowisk lasów bukowych. Lasy te zawierają bezcenną populację starych drzew oraz rezerwuar genetyczny buka i wielu innych gatunków, które są związane z tymi siedliskami starodrzewów i są od nich zależne.

Kryterium (ix): Dobro to jest niezbędne do zrozumienia historii i ewolucji rodzaju Fagus, który ze względu na szeroki zakres występowania na półkuli północnej i znaczenie ekologiczne jest istotny dla całego świata. Te zasadniczo niezakłócone, złożone lasy strefy umiarkowanej wykazują kompleksowe wzorce i procesy ekologiczne zachodzące w jednolitych i mieszanych drzewostanach buka zwyczajnego dla różnorodnych gradientów środowiskowych, w tym warunków klimatycznych i geologicznych, występujących w prawie wszystkich europejskich regionach lasów bukowych. Lasy występują we wszystkich strefach wysokościowych, od obszarów przybrzeżnych do linii lasu oraz zawierają najlepsze pozostałe przykłady granic zasięgu lasów buka zwyczajnego. Buk jest jednym z najważniejszych elementów biomu lasów liściastych strefy umiarkowanej i stanowi wyjątkowy przykład rekolonizacji oraz rozwoju ekosystemów i zbiorowisk lądowych od ostatniej epoki lodowcowej. Trwającą ekspansję buka na północy i na zachód z jego pierwotnych obszarów ostoi z czasów epoki lodowcowej we wschodnich i południowych częściach Europy można prześledzić wzdłuż naturalnych korytarzy i tzw. przystanków (stepping stones) występujących na całym kontynencie. Dominacja buka na rozległych obszarach Europy jest żywym dowodem na zdolność tego drzewa do genetycznej adaptacji – procesu, który wciąż trwa.

Międzynarodowe, seryjne dobro łącznie składa się z 94 komponentów w 18 krajach. 

Komponenty wpisu seryjnego (Polska):

• Połonina Wetlińska i Smerek
• Pasmo Graniczne i Dolina Górnej Solinki
• dolina potoku Terebowiec
• dolina potoku Wołosatka

Strona UNESCO WHC