Dzięki oryginalnemu rzutowi litery V budynek idealnie wypełnia parcelę między pl. C. Ratajskiego a ulicami 23. Lutego i Młyńską. Ceglane elewacje są bogato dekorowane kamiennymi detalami architektonicznymi, ornamentalnymi i motywami stylizowanych ludzkich głów. Od momentu wybudowania do chwili obecnej budynek pozostaje niezmiennie związany z działalnością ubezpieczeniową. Zabytek znajduje się w obszarze pomnika historii : „Poznań - historyczny zespół miasta”.

Historia

Gmach Prowincjonalnego Towarzystwa Ubezpieczeń Ogniowych w Poznaniu (Provinzial-Feuersozietät) został wzniesiony w latach 1896-97, najprawdopodobniej według projektu Paula Hirschbergera, przy pl. Królewskim (Königsplatz), ob. pl. C. Ratajskiego, na miejscu rozebranego w 1880 r. budynku rekwizytorni teatralnej.

Po odzyskaniu niepodległości, w 1921 r., stał się siedzibą reaktywowanych Krajowych Ubezpieczeń Ogniowych i Krajowych Ubezpieczeń na Życie. W czasie II wojny światowej został częściowo zniszczony, odbudowany po jej zakończeniu z przekształceniem wnętrz i przekazany Powszechnemu Zakładowi Ubezpieczeń Wzajemnych, przemianowanemu później na PZU, obecnie PZU S.A.

W 2004 roku budynek został poddany gruntownym pracom rewitalizacyjnym i konserwatorskim (m. in. odtworzono wieżyczkę nad frontową częścią budynku), które przywróciły mu dawny blask.

Opis

Budynek znajduje się w śródmieściu Poznania, po wsch. stronie pl. C. Ratajskiego, u zbiegu ul. 23. Lutego (po stronie wsch.) i ul. Młyńskiej (po stronie zach.). Jego boczne skrzydła łączą się z budynkami położonymi przy tych ulicach i tworzą wewnętrzny dziedziniec kształtem zbliżony do trójkąta. Od frontu budynek poprzedza niewielki plac z kilkoma miejscami postojowymi dla samochodów.

Budynek w stylu nawiązującym do manieryzmu północnego został wzniesiony na rzucie o kształcie zbliżonym do litery V, ściętą podstawą zwróconym w kierunku zach., ramionami - w kierunku wschodnim. Pierwotny, obecnie przekształcony układ pomieszczeń we wnętrzu obejmował pomieszczenia biurowe we frontowych częściach budynku oraz ciągi komunikacyjne od strony wewnętrznego dziedzińca. Główne wejście do budynku prowadzi od zach., przez sień do holu, gdzie znajduje się klatka schodowa i łączą korytarze bocznych skrzydeł.

Bryła budynku jest złożona z trzech prostopadłościanów (frontowego oraz bocznych skrzydeł), całkowicie podpiwniczona, trójkondygnacyjna z użytkowym poddaszem nakrytym dachami dwuspadowymi nad bocznymi skrzydłami oraz wielopołaciowym nad częścią frontową połączoną z holem. W połaciach dachów znajdują się wystawki nakryte odrębnymi daszkami, od frontu i na skrajach skrzydeł bocznych od strony ulic podkreślone szczytami.

Budynek został wzniesiony z cegły. Detal architektoniczny wykonano z piaskowca oraz profilowanej cegły. Dach jest pokryty łupkiem z miedzianymi obróbkami blacharskimi. Piwnice nakrywa ceramiczny strop odcinkowy. Stropy na wyższych kondygnacjach są murowane, na poddaszu - drewniany z podsufitką.

Wszystkie elewacje są ceglane, symetryczne, trójkondygnacyjne, z bogatym detalem dekoracyjnym o motywach architektonicznych i ornamentalnych wykonanym z piaskowca. Elewacje pn. i pd. skrzydeł bocznych są dwunastoosiowe, skrzydła frontowego - trójosiowa. W połaciach dachów nad nieznacznie zryzalitowanymi osiami skrzydeł bocznych oraz nad środkową osią skrzydła frontowego znajdują się manierystyczne szczyty. Otwory okienne są prostokątne, na parterze zamknięte półkoliście, na wyższych kondygnacjach - prosto. Otwory okienne w skrajnych osiach skrzydeł bocznych otrzymały bogatą, dekoracyjną oprawę o motywach architektonicznych. W zwornikach nad oknami parteru dwóch skrajnych osi od zach. umieszczono stylizowane głowy ludzkie wykonane z piaskowca.

Elewacja zach., frontowa jest trójkondygnacyjna i trójosiowa, na osi środkowej, w partii poddasza zwieńczona szczytem. Oś środkowa, nieznacznie zryzalitowana, posiada najbogatszą oprawę dekoracyjną. Prostokątny otwór drzwiowy z półkolistym nadświetlem ujmuje monumentalny, kamienny portal wysunięty przed elewację, składający się z dwóch kolumn na wysokich cokołach wspierających belkowanie z przerwanym frontonem, w którym znajduje się kartusz podtrzymywany przez dwa gryfy, pod nim, w zworniku nad nadświetlem otworu drzwiowego - stylizowana głowa kobieca. Okno na trzeciej kondygnacji jest ujęte w obramienie z trójkątnym frontonem między odcinkami gzymsu i motywem ludzkich główek w zwieńczeniu. Poprzedza je balkon wsparty na konsolach, stanowiących jednocześnie oprawę okna na pierwszym piętrze, o pełnej balustradzie podzielonej na kwatery wypełnione ornamentem. Okno połaciowe, ujęte szczytem, jest flankowane dwoma półkolumnami ze ślimacznicami po zewnętrznych stronach baz, podtrzymującymi belkowanie zwieńczone dwoma obeliskami, pomiędzy którymi znajduje się mniejszy szczyt. Okna pierwszej i drugiej kondygnacji skrajnych osi obejmują kamienne, profilowane obramienia z powtarzającym się motywem stylizowanych kobiecych głów i trójkątnych frontonów.

Pierwotny układ pomieszczeń we wnętrzu został przekształcony. W bocznych skrzydłach frontowemu traktowi pomieszczeń biurowych odpowiada równoległy do niego korytarz od strony dziedzińca. Główne wejście prowadzi przez sień ujętą dwoma pomieszczeniami do holu mieszczącego reprezentacyjne schody.

Z oryginalnego wyposażenia zachowała się stolarka okienna i drzwiowa, wystrój sali konferencyjnej oraz żeliwne konstrukcje klatek schodowych.

Dostęp do zabytku ograniczony.

oprac. Anna Dyszkant, OT NID w Poznaniu, 12-02-2016 r.