Usytuowanie i opis

Grodzisko położone ok. 1 km na południe od końca wsi Popęszyce, na wzgórzu porośniętym lasem. Obecnie grodzisko i otoczenie porasta las, należący do Lasów Państwowych.

Grodzisko w Popęszycach jest obiektem o zarysie owalnym, o dobrze zachowanym wale otaczającym zagłębiony majdan. Jego wymiary wynoszą 25 x 40 m. Stanowisko, położone na terenie zalesionym, jest częściowo porośnięte drzewami, ale dobrze jest widoczny wysoki wał. Stanowisko od strony północnej w ostatnich latach została bardziej wyeksponowane wskutek wyrębu części lasu, przeprowadzonego w jego pobliżu.

Historia

Gród w Popęszycach został założony na jednym ze wzniesień należących do pasma Wzgórz Dalkowskich we wczesnym średniowieczu i funkcjonował w VII-pocz. IX w. W trakcie badań archeologicznych stwierdzono dwie fazy użytkowania stanowiska. Fazę starszą reprezentowała osada otwarta, jednak o położeniu obronnym i zabudowie, która rozciągała się wokół krawędzi wzgórza. Wówczas wnętrze nie było zabudowane. Drugą fazę reprezentował gród, który został zbudowany na ruinach osady otwartej. Był on otoczony wałem rusztowym o szerokości 3 m, zbudowanym na niskim ziemnym nasypie. Po zewnętrznej stronie znajdował się siedmiometrowy, wzmocniony kamieniami nasyp, a także fosa. Od zewnątrz zbudowano pomost o szerokości 3 m. W obrębie majdanu natrafiono na bruk kamienny, łączony przez niemieckiego archeologa Martina Jahna z bramą oraz wjazdem do grodu. Brak było nawarstwień, które można łączyć z drugą faza użytkowania stanowiska.

Stan i wyniki badań

Grodzisko w Popęszycach było znane niemieckim archeologom już w XIX w. Pierwszy raz było badane w sposób amatorski w 1875 r. Badania o charakterze naukowym zostały przeprowadzone w 1926 r. Wówczas stwierdzono dwie fazy użytkowania stanowiska, a więc jako osady otwartej z zabudową wokół krawędzi wzgórza (I faza) i grodu obronnego z wałem i fosą (II faza). Z I fazy pochodzi drewniany zbiornik na zboże, odkryty w 1875 r., w którym znajdowało się 270 l żyta, prosa, pszenicy i owsa. Ponadto znaleziono dwa topory typu wielkomorawskiego, znane z okresu między VIII a początkiem X w., kilka całych naczyń glinianych i liczne ułamki naczyń ręcznie lepionych, zdobionych i głównie obtaczanych w górnej partii. Materiały te są kojarzone z osadą, zaś z okresu funkcjonowania grodu, poza wspomnianym brukiem, zasadniczo brak jest zabytków ruchomych. Prawdopodobnie gród nie był długo użytkowany i – podobnie jak osada otwarta – został zniszczony przez pożar. Nie przeprowadzono badań archeologicznych na zapleczu grodziska, więc nie do końca została rozpoznana jego funkcja. Być może pełnił on częściowo funkcję ośrodka umożliwiającego schronienie się okolicznej ludności w przypadku niebezpieczeństwa i jednocześnie prowadzenie walki obronnej.

Grodzisko jest dostępne przez cały rok. Dojazd w jego pobliże umożliwia droga polna. Część trasy trzeba pokonać pieszo.

Oprac. dr Krzysztof Garbacz, OT NID w Zielonej Górze, 07.12.2017 r.