Poznaj lokalne zabytki


Wyraź zgodę na lokalizację i oglądaj zabytki w najbliższej okolicy

Zmień ustawienia przeglądarki aby zezwolić na pobranie lokalizacji
Strona korzysta z plików cookies. Dowiedz się więcej.

chałupa - Zabytek.pl

chałupa


chałupa poł. XIX w. Mścice

Adres
Mścice

Lokalizacja
woj. zachodniopomorskie, pow. koszaliński, gm. Będzino

Reprezentatywny przykład XIX-wiecznej chałupy ryglowej w pełnorolnej zagrodzie chłopskiej.

Charakterystyczny element zabudowy wsi na Pomorzu Środkowym, w pasie nadmorskim. Obiekt translokowany, po kompleksowej rewaloryzacji, z zachowaniem oryginalnej konstrukcji i technologii.

Historia

Chałupa wzniesiona ok. poł. XIX w., o czym świadczy data [1836] wyryta nad drzwiami wejściowymi. XIX-wieczną metrykę budynku potwierdzają: forma architektoniczna z dachem naczółkowym, typ ryglowej konstrukcji ścian i więźby dachowej oraz elementy stolarki okiennej. Budynek pierwotnie wchodził w skład czterobudynkowej zagrody chłopskiej, ulokowanej w zachodniej części wsi Mścice, przy skrzyżowaniu dróg. Brak informacji (nazwisk) o pierwotnych właścicielach domu i zagrody. Prawdopodobnie budynek pełnił również funkcję karczmy, o czym świadczy układ wnętrza oraz częściowo zachowany wystrój izby frontowej. Po 1945 r. stanowił własność prywatną; od. lat 90. XX w. nieużytkowana, przeznaczona do rozbiórki. W 2008 roku zakupiona przez prywatnego inwestora, wpisana do rejestru zabytków i translokowana w 2010 r. do wsi Policko, gm. Manowo. Po odrestaurowaniu i wyposażeniu obiekt będzie pełnił funkcję użytkową w ramach zespołu „Cichy Dwór”.

Opis

Chałupa ulokowana została na północnym skraju wsi, po płn.-zachodniej stronie zabytkowego założenia dworsko-parkowego, na skraju pola. Dom w typie szerokofrontowej chałupy, wniesiony w konstrukcji ryglowej, translokowany i odbudowany w tradycyjnej technologii. Budynek założony na planie prostokąta o wymiarach ok. 20 x 10,7 m, z dwoma wejściami na osi ścian długich, przy zachowaniu pierwotnej orientacji rzutu - front zwrócony w kierunku zachodnim. Obiekt w formie leżącego prostopadłościanu, nakryty wysokim dachem naczółkowym. Wysokość całkowita wynosi ok. 9,3 m, a stosunek wysokości ścian do dachu jak 1:2. Jest to budynek parterowy, częściowo podpiwniczony, z dwupoziomowym poddaszem o charakterze mieszkalno-składowym. Ściany obwodowe wykonane w konstrukcji szkieletowej (ryglowej), z ceglanym wypełnieniem; całość osadzona na kamiennej podmurówce. Szkielet konstrukcyjny składa się z: rytmicznie rozmieszczonych słupów, osadzonych dołem w podwalinie, górą spiętych oczepami i połączonych dwoma poziomami. Ściany wewnętrzne również o konstrukcji ryglowej, z wypełnieniem glinianym: strychułowym i z cegły surowej. W trakcie odbudowy drewniany szkielet ścian zewnętrznych został osadzony (wsparty) na murowanych ścianach nośnych, przez co uratowano większość historycznego (skorodowanego) materiału drewnianego. Wypełnienie ścian z pierwotnego materiału (cegły i strychuły) oraz przy zastosowaniu tradycyjnej (ręcznej) technologii z użyciem słomy i gliny. Dach o konstrukcji krokwiowo-jętkowej z płatwiami pośrednimi i podwójnymi podporami stolcowymi, o ręcznej obróbce budulca. Po odbudowie przywrócono pokrycie z ceramicznej dachówki karpiówki - dachówki historyczne, rozbiórkowe (z odzysku). Pierwotne stropy belkowo-gliniane, zostały zastąpione stropami belkowymi nagimi, z odsłoniętą fakturą i kolorystyka belek stropowych. Elewacje o symetrycznych podziałach osiowych, akcentowane „rysunkiem” drewnianego (czernionego) szkieletu, skontrastowanego z ceglanym wypełnieniem pól międzyryglowych. Elewacje frontowa (zachodnia) dziewięcioosiowa, wschodnia - siedmioosiowa, południowa dwuosiowa, a północna bezpodziałowa.

Rozplanowanie wnętrza zachowało pierwotny układ dwutraktowy, z sieniami (korytarzem) na osi krótkiej oraz dużymi pomieszczeniami (izbami) w trakcie frontowym (zachodnim). Zachowano również historyczny układ pomieszczeń na poddaszu. W chałupie wiernie zrekonstruowano stolarkę okienną i drzwiową, z metalowymi okuciami - w tym częściowo wykorzystanymi z pierwotnych okien i drzwi.

Własność prywatna. Obiekt dostępny (widoczny) z drogi wiejskiej; wnętrze - po uzgodnieniu z właścicielem.

Oprac. Waldemar Witek, OT NID Szczecin, 29.09.2015 r.

Rodzaj: chałupa

Styl architektoniczny: nieznana

Materiał budowy:  szachulcowe

Forma ochrony: Rejestr zabytków

Inspire id: PL.1.9.ZIPOZ.NID_N_32_BK.110192