Znajduje się na osi jednej z 8 alei rozchodzących się promieniście z okrągłego placu, na którym pierwotnie stał pałac Württembergów. Zachował oryginalne, jednolite stylistycznie formę, układ funkcjonalno-przestrzenny i wystrój wnętrz.

Historia

Budowę kościoła w Pokoju gmina ewangelicka zawdzięcza staraniom księżnej Zofii i fundacji księcia Karla Christiana. Projekt powierzył książę Georgowi Wilhelmowi Schirrmeistrowi (architektowi nieistniejącego już pałacu w Pokoju) w 1764 r. na podstawie zezwolenia Fryderyka Wielkiego. Kamień węgielny wmurowano 15-05-1765 r., a budową kierowali mistrz murarski Döring i cieśla Joachim Krummeno. Rokokowe sztukaterie wykonali Ernst Ferdinand Klose i Ernst Gottlieb Klose. Świątynię konsekrowano 08-08-1775 r., nadając jej patronat księżnej Zofii. Wyposażenie kościoła pochodzi z ostatniego etapu prac (1774-1775). Ołtarz, chrzcielnica i organy utrzymane są, podobnie jak sama budowla, w rokokowej stylistyce. Autorem organów z 1774 r. był oleśnicki organmistrz Christian S. Puchert. W 1828 r. instrument został rozbudowany do 2 manuałów. Kościół był remontowany m.in. w latach 1849-1850 i w 1901 r. W 2002 r. odrestaurowano wieżę kościelną. Ostatnie prace, polegające na renowacji ścian zewnętrznych, miały miejsce w 2012 r. W latach 2010 i 2012 obok kościoła odsłonięto popiersia związanych z Pokojem kompozytora Carla Marii v. Weber oraz geografa, geologa i kartografa Ferdinanda v. Richthofen.

Opis

Kościół znajduje się na osi centralnego założenia Pokoju, w jego północnej części, na nieogrodzonym placu. Od wschodu sąsiaduje z cmentarzem ewangelickim. Powstał na planie elipsy na osi wsch.-zach., z 3 kwadratowymi aneksami: od zachodu i północy są to kruchty z wejściem na emporę, od wschodu zakrystia z biblioteką na piętrze. Od południa znajduje się wieża z wejściem na lożę kolatorską. Budynek jest 3-kondygnacyjny i zamknięty czterospadowymi dachami krytymi dachówką. Wieża o 8 zwężających się kondygnacjach zwieńczona jest hełmem. Otynkowanym elewacjom nadano rokokowy charakter. Strefa cokołowa, wydzielona gzymsem, podzielona jest pilastrami pokrytymi boniowaniem. Wyżej elewacje podzielone są pilastrami w tzw. wielkim porządku, zwieńczone jońskimi kapitelami. Aneksy zwieńczone są trójkątnymi tympanonami. Stylistyce elewacji, zdobionych sztukateriami, odpowiadają okna o zróżnicowanym wykroju, profilowanych obramieniach i szczeblinowych podziałach skrzydeł okiennych. Okna przyziemia zamknięte są trójłukiem, pozostałe półkoliście i odcinkowo. Okna doświetlające korpus główny przebiegają przez 2 kondygnacje. Elewacje wieży podzielone są na strefy profilowanymi gzymsami i artykułowane zdwojonymi pilastrami. W tympanonie umieszczono herb księcia Karla Christiana z przyznanym mu Orderem Białego Słonia - najwyższym orderem wojskowym Danii. Na elewacji widnieje także kartusz z monogramem CCE (Carl Christian Erdmann) oraz filakterie z inicjałami A.K. i datą 1901, odnoszącymi się do remontu kościoła. Na 7 kondygnacji wieży znajduje się taras widokowy. Nad gzymsem koronującym jest zegar z 4 tarczami. Hełm wieńczy chorągiewka z datą 1773. Jednorodne stylistycznie rokokowe wnętrze zboru utrzymane jest w jasnej kolorystyce. Od płn. i płd. znajdują się drewniane 2-kondygnacyjne empory na słupach, od zach. chór muzyczny. W emporę płd., na osi, wbudowana jest loża kolatorska - przeszklona, z bogatą dekoracją rocaille’ową i z centralnie umieszczonym herbem fundatora świątyni. We wsch. części jest charakterystyczny dla świątyń protestanckich ołtarz ambonowy. Po obu stronach kazalnicy znajdują się obrazy ze scenami Zmartwychwstania i Wniebowstąpienia autorstwa Johanna Georga Ernsta, natomiast w zwieńczeniu i predelli Przemienienie oraz Ostatnia Wieczerza G.M. Beuthesa. W zakrystii znajduje się portret księcia Karla Christiana Erdmanna.

Kościół jest użytkowany, dostępny.

Oprac. Joanna Szot, OT NID w Opolu, 18.08.2014 r.