Zlokalizowana we wschodniej części dawnej ulicy Warszawskiej (obecnie Plac Dąbrowskiego) była jednym z najważniejszych elementów systemu. Jest ważnym elementem w przestrzeni miasta Płocka oraz jego historii.

Historia

Budowę wodociągu miejskiego rozpoczęto w Płocku w 1892 r. wg projektu inżyniera Selewk Chessina z Moskwy. Po zatwierdzeniu projektu przez magistrat miasta Płocka utworzono Towarzystwo Budowy Wodociągów, które zarządzało i eksploatowało wodociągi od 1894 do 1920 r. W czasie I wojny światowej budynek wieży ciśnień został ostrzelany przez wojska niemieckie. Wówczas budowla została poważnie uszkodzona głownie w wyższych piętrach i osłabiona. W 1920 r. doszło do konfliktu miedzy kierownictwem wodociągów a Zarządem Miasta, wskutek czego Zarząd Miasta przejął kierownictwo nad wodociągami. W 1929 r. wodociągi zostały wykupione od Towarzystwa Wodociągów Płockich i stały się własnością miasta. Następnie przeprowadzono modernizacje urządzeń wodociągowych, które dotyczyły również wieży ciśnień. W tym okresie powstała m.in. chlorowania, budynek socjalny. Kolejne zmiany dotyczyły urządzeń doprowadzających wodę do wieży. Wykonano wówczas nowe wodociągi tłoczne do wieży przebiegające od stacji pomp i filtrów. Podczas Ii wojny światowej wieża została ponownie uszkodzona podczas bombardowania miasta. Na początku lat 60-tych XX wieku wieża przestała pełnić swa pierwotna funkcję. Po 80 latach użytkowania  w zespole wodociągów urządzono w niej archiwum zakładowe, które przeniesiono w 1993 r. Następnie użytkowana jako galeria sztuki. W latach 2010-2014 poddana  kompleksowemu remontowi. Obecnie użytkowana jako kawiarnia.

Opis

Wieża ciśnień zlokalizowana została w pewnym oddaleniu od najstarszej części miasta, na wschód od miasta klasycystycznego, na Przedmieściu Wyszogrodzkim. Budynek usytuowano na skraju prostokątnego, wydłużonego placu, obecnie plac Dąbrowskiego. Wieża powstała jako budynek pięciopiętrowy na rzucie ośmioboku o wysokości 86 m nad poziomem Wisły. Wieża zbudowana głownie z cegły, nieotynkowana, podpiwniczona z wejściem od strony zachodniej na wysokości pierwszego piętra. Posadowiona na fundamentach kamiennych. Dach w obecnej formie wykonany jest ze szkła na konstrukcji stalowej, wykorzystywany jako taras widokowy. Elewacje zewnętrze budynku wykonane z cegły ceramicznej na niewielkim cokole z bloczków granitowych. Elewacje charakteryzują się bogata dekoracja architektoniczna. Otwory okienne i drzwiowe umieszczone są w co drugiej ścianie ośmioboku, w ścianach bez otworów umieszczono blendy dla zachowania zasad kompozycyjnych. Narożniki ścian zaznaczone są pilastrami. Międzykondygnacyjne gzymsy z fryzem ząbkowym dzielą budowlę na cztery części, wyjątek zastosowana pomiędzy druga i trzecia kondygnacją wydzielając jedynie dzieląca przestrzeń fryzem ząbkowym. Ostatnia kondygnacja zwieńczona jest fryzem kordonowym tworzącym formę trójkątnego naczółka z fryzem arkadowym u podstawy i wielouskokowymi konsolkami w narożach. Nad ścianami z blendami gzyms przechodzi w krenelaż. Główne wejście do wieży prowadzi obecnie z poziomu pierwszego piętra ze stalowego podestu dobudowanego do budynku. Wnętrze budynku jest w całości tynkowane. Od pierwszego piętra prowadzą na wyższe kondygnacje nowe żelbetowe schody. Wszystkie pomieszczenia wewnątrz budynku przystosowano do obecne funkcji bez nowych podziałów architektonicznych. Okna od wewnątrz umieszczone są w głębokich glifach. Ostatnia kondygnacja wieży pierwotnie mieszcząca zbiornik na wodę przekształcona została w salę kawiarniana z punktem widokowym na panoramę miasta.

Zabytek dostępny w godzinach pracy kawiarni.

Oprac. Katarzyna Kosior, 21-07-2017 r.