Historia

Parki miejski założony został w 1916 r. Był to moment okupacji Austriackiej w Piotrkowie. Miasto podlegało wówczas Cesarsko-Królewskiemu Generalnemu Gubernatorstwu Wojskowemu w Lublinie. Moment przystąpienia do prac nad parkiem wywołał wiele kontrowersji wśród mieszkańców Piotrkowa. Zarząd Miasta tłumaczył, że prace przy jego zakładaniu wykonywane w rygorze robót publicznych, umożliwiły zatrudnienie wielu bezrobotnych, zgłaszających się dotychczas po zapomogi. Fundusze przeznaczone na wypłaty dla robotników, pracujących przy parku, dostarczone zostały przez Komendę Obwodową. Ponadto w raporcie sporządzonym po wykonani parku wykazano, że dzięki podjętym przez miasto działaniom udało się go wykonać niewielkim kosztem. 

Plany parku przygotował porucznik 100 pułku pancernego, inżynier-plantator Józef Skrobanek. 

Projekty budynków opracował inżynier miejski Stefan Mazurowski. On również prowadził nadzór nad wszelkimi technicznymi pracami w parku. Wspierał go tzw. komitet techniczny, składającym się z inżynierów: Nowickiego F., Pętkowskiego i Januszewskiego. 

Drzewa (11200 sztuk) i krzewy (6900 sztuk) oraz drewno na parkam otaczający park dostarczone zostały bezpłatnie przez księcia Jana Lichtenstein, miasto Budapeszt, firmę Wanieck spod Brna oraz wskutek wystosowanej w Dzienniku Narodowym odezwy - obywateli ziemskich z Woli Krzysztoporskiej, Witowa, Niechcic i Bujen, a także wielu piotrkowian. 

W sprawozdaniu dotyczącym zakładania parku wymieniony został również p. Ender, który dostarczył motor do studni artezyjskiej zaopatrującej park w wodę oraz panowie Przedpełski i Natzel - ofiarodawcy narybku do stawów. Huty szkła „Hortensja” i „Kara”, gazowania oraz Zarząd Kolei Żelaznych dostarczyły kamień do wysypania ścieżek. 

Jednocześnie wystarano się u zarządu wojskowego o zamianę terenów, park urządzono na obszarze pierwotnie przeznaczonym pod budowę więzienia. Zamianę wprowadzono ze względu na odległość od miasta obu parceli. Sądzono ponadto, że tereny położone w pobliżu parku zyskają na wartości, a miasto rozbuduje się w kierunku południowym. Zarząd Miasta przypuszczał, że gospodarka w parku może przynieść zysk. Liczono na dzierżawy placów tenisowych, ślizgawki, kawiarnię i restaurację, zbiórki siana i sprzedaży owoców z drzew posadzonych wzdłuż dróg, na obrzeżach parku. 

Założono, że obsługę parku zapewni ogrodnik miejski. Otrzymał on bezpłatne mieszkanie w domu na terenie parku, utrzymanie oraz możliwość uprawy ogrodu przydomowego. 

W 1927 r. w południowej części parku wydzielono ogród botaniczny. 

Opis

Park zlokalizowany jest w południowej części miasta, pomiędzy ulicami: Stefana Żeromskiego - od północy, Parkową - od wschodu, Franciszka Żwirki - od zachodu, od południa granicę stanowi teren kolejki wąskotorowej. 

Obszar parku to 7,2 ha, w tym 0,4 ha zajmują wody, 0,9 ha ogród botaniczny. Park założono na planie prostokąta, obecnie kształt jego obwodu zbliżony jest do równoległoboku. Posiada cechy ogrodów geometrycznych włoskich i francuskich. Teren jest ogrodzony. 

Do parku prowadzi pięć wejść - główne od strony ul. Żeromskiego oraz po dwa od ul. Żwirki i ul. Parkowej. W złożeniu dają się wydzielić trzy strefy: w części północnej park krajobrazowy z domkiem ogrodnika i dużymi płaszczyznami trawnika, centralnie regularne założenie ze zbiornikiem wodnym od południa ogród botaniczny. 

Założenie parku na charakter geometryczny. Na osi założenia znajdują się lipowe aleje, żywopłoty grabowe rozdzielające partery, ujęcie wody, a także dwa, w różnym wieku, nazwane dęby. Najstarszy od północy dąb Tadeusza Kościuszki, pod nim głaz z tabliczką „NARODZIE PODNIEŚ DUCHA TWEJ ODWAGI I TWEGO OBYWATELSTWA. BÓG POTĘŻNY TWEJ SPRAWIE SPRZYJA. Z RAPORTU NARODOWI POLSKIEMU O ZWYCIĘSTWIE POD RACŁAWICAMI. 15.X.1917 R.” oraz dąb Adama Mickiewicza. W centrum parku znajduje się również głaz z tabliczką poświęconą Henrykowi Sienkiewiczowi z napisem „DRZEWO POSADZONE W DNIU 26 PAŹDZIERNIKA 1924 R. PRZEZ MŁODZIEŻ SZKÓŁ PIOTRKOWSKICH NA PAMIĄTKĘ UCZCZENIA DNIA SPROWADZENIE DO OJCZYZNY ZWŁOK WODZA DUCHOWEGO NARODU HENRYKA SIENKIEWICZA”. 

Po zachodniej stronie parku szereg gabinetów. Każdy o innym obsadzeniu i kształcie. 

Drzewostan parku to przede wszystkim stuletnie lipy, kasztanowce i dęby, klony. Lipami obsadzone są dwie główne aleje na osi północ-południe. Prostopadłe do nich aleje obsadzone są kasztanowcami, dębami i klonami. Znajdujące się w części zachodniej gabinety obsadzone są głogiem – na planie prostokąta i koła, cisem, żywotnikiem, brzozami. Na osi głównej dęby i strzyżone graby. 

W ogrodzie botanicznym zasługują na uwagę: korkowiec, iglicznik, cisy, sosny wejmutki i łuk z bluszczu. Południową granicę wyznaczają głównie stuletnie kasztanowce, dęby wierzby i klony. 

Ponadto w parku znajdują się przykłady gatunków: buki, dąb szypułkowy i czerwony, głóg syberyjski, jabłoń purpurowa, jesion wyniosły, magnolia, modrzew, miłorząb, olsza czarna, robinia biała, sosna czarna i karłowa, świerk kłujący, topola biała i włoska, wiąż szypułkowy i górski, wierzba biała i złota zwisająca, żywotnik zachodni, berberys japoński, dereń biały, jaśminowiec, forsycja, irga, jałowiec, lilak, oliwnik i śnieguliczka. 

Obiekt jest udostępniany całą dobę.

Oprac. Agnieszka Lorenc-Karczewska, NID OT w Łodzi, 15.06.2020 r.