Poznaj lokalne zabytki


Wyraź zgodę na lokalizację i oglądaj zabytki w najbliższej okolicy

Zmień ustawienia przeglądarki aby zezwolić na pobranie lokalizacji
Strona korzysta z plików cookies. Dowiedz się więcej.

cmentarz wojenny z I wojny światowej - Zabytek.pl

cmentarz wojenny z I wojny światowej


cmentarz 1914 - 1918 Pińczów

Adres
Pińczów

Lokalizacja
woj. świętokrzyskie, pow. pińczowski, gm. Pińczów - miasto

Najpiękniejszy w województwie cmentarz z czasów I wojny światowej z elementami kamiennymi o stylu monumentalnym i antykizującej architekturze oraz jeden z największych (pochowano tu około 1000 poległych żołnierzy).

Historia

Cmentarz urządzono w 1917 i 1918 roku. Wtedy ustawiono krzyże żeliwne, teren ogrodzono kamiennym murem i wzniesiono małą budowlę kommemoratywną z otworem w sklepieniu i prześwitami w ścianach bocznych, w okresie międzywojennym uznawaną za niedokończoną kaplicę i w końcu przekształconą na kaplicę-mauzoleum, wyposażoną w krzyż i ołtarz. Po II wojnie światowej wyremontowano kaplicę i ogrodzenie oraz wydzielono kwatery. Zapewne wówczas wmurowano tablicę poświęconą Nieznanemu Żołnierzowi, która pierwotnie znajdowała się pod pomnikiem Konstytucji 3 maja. 26 czerwca 1983 roku uroczyście odsłonięto tablicę poświęconą członkom Pińczowskiego Hufca „Szarych Szeregów”. W 1987 r. przy wejściu na cmentarz RK PTTK „SABAT” umieściło tablicę informacyjną, zastąpioną później na nową. W latach 2006-2007 przeprowadzono prace remontowe kaplicy, muru, schodów i chodnika.

Opis

Cmentarz leży przy ulicy Grodziskowej, za cmentarzem katolickim, przylegając do niego od wschodu, na stoku wzgórza, około 500 m na wschód od Rynku i kościoła. W planie zbliżony jest do trapezu, rozszerzającego się w kierunku północno-wschodnim, o zaokrąglonym narożniku południowo-wschodnim. Najdłuższy bok ma około 118 m długości, średnia szerokość cmentarza wynosi około 22 m. Nekropola otoczona jest murem z łamanego wapienia z cementową nakrywą. W narożniku południowo-zachodnim, od strony cmentarza katolickiego prowadzi do niej bramka z żelazną kratą, na której wyryto daty 1914-1915. Od wejścia biegnie alejka, która rozwidla się następnie na dwie, które wzdłuż ogrodzenia prowadzą do tarasu, na końcu cmentarza, na którym zlokalizowana jest kaplica. W południowej części cmentarza znajdują się dwie kwatery, położone pod murem wschodnim i zachodnim, na których łącznie znajduje się 55 żeliwnych krzyży. W części północno-wschodniej pomiędzy alejkami położonych jest 24 rzędów kwater z 247 krzyżami, oddzielonymi od siebie płytami chodnikowymi. Na cmentarzu znajdują się krzyże łacińskie oraz rosyjskie - krzyże odbiegające od typowego krzyża prawosławnego, symbolizujące poległych żołnierzy służących w armii rosyjskiej, którzy nie musieli być wyznania prawosławnego, ale mogli być katolikami, Żydami lub muzułmanami. Pochowanych tu zostało 497 żołnierzy armii rosyjskiej, 432 armii austro-węgierskiej i 9 niemieckiej, w tym ekshumowani w 1937 roku z cmentarzy wojennych w Kijach i Skowronnie Górnym. Znajduje się tu także 6 późniejszych pochówków oraz mogiła i pomnik żołnierzy Armii Radzieckiej w formie półokrągłej ściany z łamanego piaskowca, na betonowej podstawie, z pięcioramienną gwiazdą i tablicą. Kaplica zbudowana jest z ciosów kamiennych. Ma plan kwadratu o wymiarach 4,8 na 4,8 m. Nakrywa ją namiotowy dach kryty blachą, zwieńczony żelaznym krzyżem. Kaplica otwarta jest na cmentarz arkadą, w której znajduje się żelazna, ażurowa bram trójdzielna ze stylizowanymi krzyżami. W bocznych ścianach są prześwity w kształcie krzyża greckiego, we wnętrzu sklepienie krzyżowe. Nad mensą ołtarzową znajduje się drewniany krzyż. Po lewej stronie wmurowana została kamienna tablica z napisem: „Nieznanemu Żołnierzowi Pińczów 20 IX 1925”, po prawej marmurowa tablica poświęcona członkom Pińczowskiego Hufca „Szarych Szeregów” zamordowanych w 1943 roku przez Niemców.

Cmentarz ogólnie dostępny.

Oprac. Nina Glińska, NID OT Kielce, 26.11.2014 r.

Bibliografia

  • Kaczanowski L., Paprocki W., Miejsca pamięci narodowej1939-1945 w województwie kieleckim, Kielce 1989, s. 263-264.
  • Oettingen U., Cmentarze I wojny światowej w województwie kieleckim, Warszawa-Kraków 1988, s. 177-183.
  • Sabatowie T. i Z., „Sabat” dla cmentarzy, t.3: Cmentarze Pińczowskie, Kielce 1996, s. 88-102.
  • Sabat T., Zub J., Konserwacja zabytkowych cmentarzy [w:] Cedro J. i inni (oprac.) Prace konserwatorskie w woj. świętokrzyskim w latach 2001-2012, Kielce 2014, s. 187.

Dane obiektu zostały uzupełnione przez użytkownika Piotr Gadomski.

Rodzaj: cmentarz

Forma ochrony: Rejestr zabytków

Inspire id: PL.1.9.ZIPOZ.NID_N_26_CM.7818