Zachował autentyczną bryłę i wyposażenie z okresu powstania. Obiekt o znaczeniu regionalnym tworzy zespół o dużych walorach krajobrazowych.

Historia

Pawłowo znane jest od XIII w., kiedy właścicielami wsi był ród Dryjów. Wieś od 1357 r. należała do kapituły gnieźnieńskiej. Z tego okresu pochodzi pierwszy kościół, który prawdopodobnie istniał w Pawłowie jeszcze przed XIV w. Pierwszy raz wzmiankowany był w 1406 r., a od 1520 r. znane jest wezwanie św. Marcina. Obecnie zachowana świątynia wybudowana została w 1762 r. staraniem kapituły gnieźnieńskiej, a przede wszystkim kanonika Hilarego Krzysztofa Szembeka. W 1856 r. i 1880 r. przeprowadzono w kościele gruntowną restaurację. W 1928 -32 dobudowano od zach. wieżę i zamieniono dawną kruchtę na kaplicę. Ostatni remont kościoła przeprowadzono w 2002 roku.

Opis

Wieś Pawłowo oddalona jest o ok. 8 km na pd.-zach. od Gniezna, na wzniesieniu przy drodze do Czerniejewa. Kościół pw. św. Marcina usytuowany jest w środkowej części wsi. Rozległy teren wokół kościoła, dawny cmentarz otoczono kamiennym ogrodzeniem. W pobliżu kościoła znajduje się zabytkowa plebania z 1 ćw. XIX w. i współczesna kaplica św. Józefa. 

Kościół jest orientowany, jednonawowy wzniesiony na planie prostokąta z wyodrębnionym kwadratowym, zamkniętym trójbocznie prezbiterium. Od pn. do prezbiterium dobudowana została czworoboczna zakrystia, od zachodu wieża na rzucie prostokąta. Do nawy od pd. przylega dawna kruchta, która przebudowana została na kaplicę charakteryzującą się szerokim arkadowym otwarciem do wnętrza kościoła. Nawa kościoła przykryta jest dachem dwuspadowym z sześciokątną wieżyczką na sygnaturkę, prezbiterium dachem niższym z zamknięciem trójpołaciowym. Nad całością dominuje wieża nakryta dachem namiotowym zwieńczona kwadratową latarnią.

 Zakrystię i kaplicę nakrywają osobne niższe dwuspadowe dachy. Dach nad prezbiterium przykryty gontem, nad nawą dachówką, nad wieżą blachą.

Budowla jest drewniana, konstrukcji zrębowej z wieżą o konstrukcji słupowej z kruchtą w przyziemiu. Wszystkie ściany obustronnie oszalowane pionowo deskami wzmocnione zostały lisicami. Otwory okienne, portale drzwi zachowały oryginalne kształty, podziały oraz materiał.

 Jednoprzestrzenne wnętrze kościoła, zamknięte od strony prezbiterium trójbocznie, podzielone zostało słupami na trzy nawy. Wewnątrz strop równej wysokości, pokryty geometryczną dekoracją z medalionami, w których malowidła ze scenami religijnymi pochodzące z okresu międzywojennego. W zachodniej części nawy znajduje się empora muzyczna z balustradą, wsparta na czterech słupach.

Zachowane wyposażenie kościoła pochodzące z XVIII i XIX w. obejmuje ołtarz główny i dwa boczne z elementami rzeźbiarskimi z XVIII w. przerobionymi w 1856 r. Na uwagą zasługuj późnogotycka z 1 poł. XVI w. płaskorzeźba Rodziny NPM.

Zabytek dostępny z zewnątrz. Możliwość zwiedzania wnętrza świątyni po wcześniejszym uzgodnieniu telefonicznym. Bliższe informacje oraz godziny Mszy Św. podane są na stronie internetowej.

Oprac. Radomiła Banach, OT NID w Poznaniu, 28-09-2017 r.