Odnowiona świątynia jest dominantą w panoramie miasta.

Historia

Oświęcimski klasztor Dominikanów wraz z przylegającym do niego kościołem Świętego Krzyża ufundował książę Władysław (1313-1326), ale wzniesiona budowla nie przetrwała. Podpalona przez husytów, podniosła się z ruin, ale nie odzyskała dawnej świetności. Powtórne zniszczenia nastąpiły w czasach „potopu”. Ostateczny cios zadała budynkom kasata zgromadzenia zarządzona przez cesarza austriackiego Józefa II. Dzwony i organy sprzedano do innych kościołów, marmurowe nagrobki wyłupali kamieniarze, bibliotekę i archiwum wzięto do papierni. W 1845 rozebrano dach; wkrótce runęło sklepienie prezbiterium. W 1872 w prezbiterium urządzono skład nafty, a w kaplicy św. Jacka magazyn kości i szmat. W 1894 proboszcz oświęcimski ks. prałat Andrzej Knycz podjął próbę ratowania dawnego miejsca kultu. Rzekome objawienie się Matki Boskiej w ruinach ściągnęło do Oświęcimia rzeszę ciekawych, z których składek odremontowano kaplicę. Ks. Knycz wykupił pozostałe nieruchomości dominikańskie. Do współpracy wybrał zgromadzenie salezjańskie. W 1898 przedstawiono wizję Zakładu ks. Bosko w Oświęcimiu. W roku następnym Zakład Salezjański przyjął pierwszych wychowanków, a w 1900 poświęcono kamień węgielny pod zakład wychowawczy. W 1901 kardynał Jan Puzyna poświęcił gmach Zakładu. Telegram z błogosławieństwem przysłał papież Leon XIII. W 1908 władze oświatowe nadały Zakładowi Salezjańskiemu w Oświęcimiu prawa państwowe. Szczególnym uznaniem cieszyły się warsztaty kształcące rzemieślników - ślusarzy, krawców, stolarzy i szewców. 13 września 1944 alianckie bomby podczas nalotu na Oświęcim uszkodziły Dom Macierzysty salezjanów. Do odbudowy przystąpiono po przejściu frontu. W latach powojennych wznowiono działalność wychowawczą, którą jednak coraz szczelniej krępowały władze, z trudem tolerujące katolicki charakter szkoły. Jednak zakładowi udało się przetrwać.

Opis

Prace przy odbudowie kościoła trwały do 1905. Świątynia, została odnowiona i przebudowana według projektu Mario Ceradiniego z Turynu (m.in. wybicie nowych drzwi spowodowało zamianę dawnego dominikańskiego prezbiterium w przedsionek odbudowanej świątyni), wyposażona m.in. w rzeźby autorstwa prof. Minghettiego, specjalnie sprowadzonego z Italii. W 1907 poświęcono ołtarze boczne: św. Józefa, św. Franciszka Salezego, św. Barbary i Boskiego Serca, Męki Pańskiej, św. Antoniego, Anioła Stróża i św. Stanisława Kostki. Towarzyszące im polichromie były dziełem oświęcimskiego malarza Jana Stankiewicza. On jest również autorem obrazu Matki Boskiej Wspomożycielki, kopii cudownego wizerunku z Turynu. Budynek samej szkoły, wzniesiony na pagórku łagodnie schodzącym w kierunku Soły, był gmachem na owe czasy nowoczesnym i spełniającym wszelkie żądania w zakresie higieny i możliwości dydaktycznych.

Obiekt dostępny po uzyskaniu zgody przełożonych; kancelaria Zakładu Salezjańskiego czynna w godzinach: 8.30 - 12.00

Oprac. Roman Marcinek, OT NID Kraków, 01.10.2014 r.