Historia

Wieś Orle pierwszy raz wzmiankowana w dokumencie potwierdzającym, że przed 1267 r., przynależała do bpów włocławskich. Nie zachował się akt erekcyjny parafii, lecz najprawdopodobniej została utworzona jeszcze w XIV wieku. Pierwszy drewniany kościół pw. św. Doroty wybudowano na początku XV w., wzmiankowano o tym fakcie w 1427 roku. Przez długi czas parafia nie posiadała probostwa. Na początku XVII w. kościół był w złym stanie technicznym i groził zawaleniem. Staraniem prob. z pobliskiego Witowa, ks. Tomasza Rakowicza, w jego miejscu wybudowano w 1775 r. nową, drewnianą świątynię, ufundowaną przez bpa kujawskiego Antoniego Kazimierza Ostrowskiego. W latach 1919-1927 budynek został rozbudowany i wyremontowany. Przedłużono wówczas o jedno przęsło nawę, dobudowano kaplicę i wieżyczkę na sygnaturkę, powiększono i przekształcono wieżę. W czasie II wojny światowej parafia przestała funkcjonować, hitlerowcy użyli kościoła jako kwatery dla robotników przymusowych. Po zakończeniu okupacji parafia w Orli wznowiła działalność. W 1976 r. kościół wyremontowano.

Opis

Kościół zlokalizowany w centralnej części miejscowości Orle, jednak w znacznym odstępie od innych zabudowań wiejskich. Usytuowany przy głównym ciągu komunikacyjnym wsi, po zachodniej stronie drogi, zwrócony do niej fasadą, od zachodu w niewielkiej odległości od jeziora Głuszyńskiego. Teren kościelny ogrodzony częściowo metalowym płotem na podmurówce, częściowo murem, otoczony starodrzewem. Kościół drewniany, nieorientowany, bez cech stylowych. Wzniesiony w konstrukcji zrębowej, ściany zewnętrzne szalowane, wzmocnione lisicami. Prezbiterium zamknięte trójbocznie, z ulokowanymi po bokach przybudówkami: od południa - zakrystia, od północy - wtórnie dobudowana kaplica. Korpus na planie prostokąta, pierwotnie trójprzęsłowy, rozbudowany na początku XX w. o czwarte przęsło w kierunku wschodnim. Przy południowej ścianie nawy usytuowana niewielka prostokątna kruchta. Dachy nad korpusem, kaplicą i kruchtą - dwuspadowe, kryte blachą, nad prezbiterium - wielopołaciowe, wyłożone gontem. Wieża czworoboczna, nadbudowana nad nawą, zakończona zdwojonym dachem namiotowym krytym gontem. Na kalenicy dachu korpusu czworoboczna wieżyczka na sygnaturkę z podwójnym gontowym daszkiem namiotowym. Elewacje bez dekoracji architektonicznych, szalowane deskami w pionie, styki desek pokryte listwami. Otwory okienne o łuku odcinkowym w profilowanych, prostokątnych opaskach. Fasada wschodnia z usytuowanym w przyziemiu otworem drzwiowym, nad którym dwuspadowy daszek oparty na ozdobnych wspornikach. Ściana nawy zwieńczona trójkątnym szczytem oddzielonym od pierwszej kondygnacji profilowanym gzymsem kordonowym z obdaszkiem. Wnętrze salowe nakryte płaskimi stropami z zaokrąglonymi odcinkami po bokach nawy, w przybudówkach - pozorne sklepienia kolebkowe. Ściany wewnętrzne opięte lisicami, o charakterze pilastrów. Prezbiterium oddzielone od nawy otworem tęczowym wydzielonym lisicami, w którym nowsza belka z krucyfiksem ludowym z ok. poł. XVI wieku. Wyposażenie wnętrza niejednorodne. Ołtarze i ambona klasycystyczne z ok. 1800 r. - zdobione kolumnami i wazonami. Chrzcielnica późnobarokowa z przełomu XVIII i XIX wieku. W kościele zachowała się także gotycka rzeźba Matki Boskiej z Dzieciątkiem Tronującej z 1370 r., konserwowana w 1956 roku.

Zabytek dostępny.

Oprac. Bernardeta Popek- Olszowa, 18-11-2015 r.