Usytuowanie na osi głównego miejskiego ciągu komunikacyjnego, funkcja oraz forma stylistyczna decydują o jego roli w przestrzeni miasta.

Historia

Powstanie zespołu zabudowy dworca głównego w Opolu zbiegło się w czasie z budową górnośląskiej linii kolejowej w latach 1841-1844. Pierwszy, klasycystyczny dworzec znajdował się między liniami kolejowymi w kierunkach wsch.-zach. Obok budynku przeznaczonego do obsługi pasażerów powstały obiekty techniczne i elementy infrastruktury dworcowej.

Na początku XX w. budynek dworca zastąpiony został nowym, złożonym z dwóch historyzujących obiektów - głównego (wzniesionego również między peronami, nieco na wsch. od dawnego dworca) i frontowego - połączonych podziemnym tunelem.

W wyniku wielu przekształceń i modernizacji, głównie w 2. poł. XX w., walory architektoniczne i estetyczne zabytkowego dworca przestały być czytelne. Pod koniec 2014 r. zakończono prace remontowo-rewaloryzacyjne, dzięki którym odzyskał on dawny wygląd, w tym m.in. wystrój holu kasowego.

Opis

Zespół budynków dworca głównego znajduje się u wylotu ul. Krakowskiej, która jest główną drogą prowadzącą od Rynku. Poprzedzony został placem, z gmachem poczty od strony zach. i stanowi główny miejski węzeł komunikacyjny.

Podstawowe elementy założenia to reprezentacyjny kompleks dwóch budowli dworca z łączącym je tunelem, wiaty peronowe, budynek pocztowo-telegraficzny z przejściem podziemnym do poczty głównej, podziemne przejście pomiędzy peronami I oraz II, dawny komisariat kolejowy oraz pozostałe obiekty powstałe w okresie międzywojennym. Budynki są murowane z cegły, z ceglanymi elewacjami i kamienno-ceglanym detalem architektonicznym.

Dominującym elementem założenia jest dwuczłonowy, wzniesiony na planie nieregularnego wieloboku obiekt składający się z: głównego budynku obsługi pasażerów (m.in. z kasami z drewnianą obudową i dekoracją snycerską oraz poczekalnią) poprzedzonego budowlą frontową od strony Starego Miasta, połączonych tunelowym przejściem podziemnym poprowadzonym pod liniami kolejowymi. Rozbudowana addycyjnie bryła złożona jest z elementów o zróżnicowanej kubaturze (wyższa część środkowa, niższe skrzydła boczne) i przekryciu, zwieńczonych attykami i sterczynami. Ceglane elewacje w dolnej partii olicowane zostały kamiennymi okładzinami i dekorowane kamiennym detalem architektonicznym. Główne wejścia do obiektów zwieńczone szczytami w ozdobnych oprawach, prowadzą przez przeszklone arkady, które stanowią zasadniczy akcent elewacji. Zarówno elewacjom, jak i wnętrzom obu budowli nadano reprezentacyjny charakter.

Na pd. od budynku obsługi pasażerów znajdują się perony I i II z zadaszeniami wiat wspartymi na ozdobnych żeliwnych kolumnach z rzeźbionymi kapitelami. Natomiast w jego najbliższym otoczeniu są, założone na planie prostokąta budynki: pocztowo-telegraficzny (od zach.) i komisariatu kolejowego.

Obiekt dostępny dla zwiedzających.

Oprac. Aleksandra Ziółkowska, OT NID w Opolu, 11.12.2015 r.