Znajdujący się w jej granicach Amfiteatr Opolski i Wieża Piastowska – za sprawą Krajowego Festiwalu Polskiej Piosenki w Opolu – są wśród Polaków rozpoznawalnymi symbolami miasta Opola.

Historia

W 1838 r. wyspę otoczono wałem przeciwpowodziowym. Inwestycja ta przygotowywała teren do planowanej urbanizacji. W latach 1859 – 1863 dokonano parcelacji, w wyniku której powstała sieć ulic, wydzielono działki budowlane oraz publiczne tereny rekreacyjne: Ogród Zamkowy (Schloss – Garten) na miejscu dawnej fosy i obwarowań zamkowych w północnej części wyspy oraz park (zwany Nadrzecznym, Nadodrzańskim) zlokalizowany w południowo-zachodniej części, między wałami, a krawędzią koryta rzeki. Pozostawione na całym terenie istniejące zadrzewienia miały nadać wyjątkowy charakter nowej przestrzeni. Wyspę od początku lat 40 XIX w. przecina linia kolejowa Wrocław-Górny Śląsk (uruchomiona w 1843 r.). W 1891 r. władze miasta Opola zdecydowały o włączeniu terenu wyspy w granice administracyjne miasta. Na przełomie XIX i XX w. wybudowano na wyspie szereg domów czynszowych i budynków użyteczności publicznej. 

Park Miejski na Pasiece założono w połowie XIX w. wraz z parcelacją całego obszaru pod zabudowę. Wówczas powstała siatka ulic dzieląca powierzchnię wyspy na kwartały. Podział na dość duże działki, projektowane nasadzenia wzdłuż ulic oraz zachowanie istniejącego drzewostanu nadał kierunek rozwoju zabudowy i charakter obecnej dzielnicy Opola. Jedna z ulic (dzisiejsza Powstańców Śląskich) została wyróżniona dwoma placami na skrzyżowaniach, które mimo przekształceń względem planu sytuacyjnego z 1863 r., do dziś są czytelne. Wzdłuż ulic powstawały zabudowania willowe, stanowiące przegląd różnych form architektonicznych drugiej połowy i końca XIX w. oraz dominującego w pierwszych dekadach XX w. modernizmu. Zaproponowany model zagospodarowania terenów wyspy wpisywał się w ówczesny trend kształtowania zabudowy przedmieść miejskich. Zwarty układ blokowy miasta ustępował na rzecz zabudowy o charakterze rozproszonym. Nowy sposób myślenia o przestrzeni był reakcją na intensywną industrializację i wynikające z niej uciążliwości oraz potrzebę poprawy higieny życia w miastach (na początku XX w. Ebenezer Howard sformułował ideę Miasta-Ogrodu). Wykonując zwrot w kierunku natury, odchodzono od projektowania zwartej zabudowy o dużej intensywności na rzecz swobodnej, poprzetykanej elementami przyrodniczymi, nadającej przestrzeni miejskiej charakter ogrodowy. Wytyczenie i zorganizowanie ogólnodostępnych parków: Zamkowego i Nadodrzańskiego („Pasieka”) wzdłuż nabrzeża Odry stanowiło dopełnienie koncepcji i służyło poprawie jakości życia mieszkańców, którzy otrzymali przestrzeń rekreacyjną. Istotną rolę w tym procesie odegrał, założony w 1858 r., Związek Upiększania Opola, który finansował nasadzenia na terenie miasta. Zarówno powstanie, charakter, jak i forma parku na Pasiece wpisywały się w ogólnoświatowy trend zakładania przestrzeni publicznych przeznaczonych do rekreacji. Park oddano do użytku dla mieszkańców Opola w 1893 roku. Na  terenie dzisiejszego amfiteatru i stawku przy ul. Barlickiego założono malownicze ogrody zamkowe, obejmujące obszar ok.20 ha. Pod koniec 2002 r. Park Miejski na Pasiece wpisano do rejestru zabytków eojewodztwa opolskiego. 

Opis

Park Miejski powstał na terenach zalewowych wzdłuż brzegu rzeki. Na powierzchni ok. 7 ha wprowadzono roślinność i swobodny układ dróg spacerowych w formie „dzikiej promenady”. Utrwalona na planie z 1863 r., forma parku, podlegała przekształceniom widocznym na planach z 1927 i 1933 r. Na najstarszej mapie dostrzec można regularne nasadzenia szpalerowe wzdłuż wału i głównych alejek. Na kolejnych utrwalono przekształcenia układu ścieżek, a całość opisywano jako „lasek”, co wskazuje na zachowany częściowo do dziś naturalny charakter kompozycji roślinnej. Wprowadzając nasadzenia z rodzimych gatunków, najprawdopodobniej zgodnych z warunkami siedliskowymi, nie zapomniano o ciekawych okazach roślin introdukowanych, których reprezentantem jest okazały egzemplarz soliterowy platana klonolistnego w centralnej części. Wprowadzanie kolejnych przekształceń i inwestycji świadczy o istotnej roli przestrzeni parku dla miasta i jego mieszkańców.

Tereny wzdłuż rzeki Odry wchodzą w skład przyrodniczych obszarów chronionych podlegających ustawie o ochronie przyrody. Wzdłuż Odry przebiega bogaty pod względem różnorodności biologicznej fauny korytarz ekologiczny Doliny Odry – jest on najważniejszym korytarzem ekologicznym w układzie przyrodniczym miasta. Obecne zagospodarowanie terenu jest związane w dużej mierze z przekształceniem naturalnych warunków środowiska przyrodniczego. Działalność człowieka na przestrzeni wieków zmieniła charakter wyspy dostosowując ją do funkcji mieszkaniowych i usługowych. 

Dostępność: dostępny, nieograniczony

Oprac. Joanna Banik, OT NID w Opolu, 11.04.2019 r.