Historia

W latach ok. 1450-1500 na terenie Dóbr Środkowych (Zamkowych)w Ołdrzychowicach Kłodzkich wzniesiona wieża mieszkalno-obronna. Zbudowana na niewielkiej kulminacji, z wysoko posadowionymi piwnicami, z ostrołuczną kolebką, z późnogotyckim portalem oraz ze sfazowanymi obramieniami okiennymi. Następnie, w 1557 r. na pn. od wieży wzniesiony wolnostojący, renesansowy dwór, na planie czworoboku, dwutraktowy, trójdzielny, o niewysokich kondygnacjach, z zewnętrznym zejściem do piwnic. W szerszym, przednim trakcie dworu nakrytym stropami usytuowana asymetrycznie sień. Jedna z piwnic nakryta ostrołuczną kolebką. Okna piwnic w późnogotyckich, kamiennych, sfazowanych obramieniach. Ok. poł. XVI w. przebudowana też wieża, w której urządzona w duchu architektury gotyckiej reprezentacyjna sala z czteroprzęsłowym sklepieniem na centralnym, kamiennym słupie. Wieża połączona z dworem łącznikiem. W 1709 r. cały ten zespół budynków przebudowany na pałac. Wzniesione nowe skrzydło zachodnie z zach. fasadą, w które włączone wieża i łącznik. W osi nowego skrzydła urządzona sklepiona sień, z której dostępny dawny główny portal w starym dworze, obecnie w pn. skrzydle pałacu. W latach 1730–1744 zbudowane obecne główne schody, których górna część otwarta ku wnętrzu hallu I piętra i ujęta z dwóch stron balustradą, podobnie jak schody → pałacu w Międzylesiu, w gm. Międzylesie. W stylu dojrzałego baroku wykonane kamienne balustrady schodów pałacu w Ołdrzychowicach oraz zapewne hełm wieży. W latach 1793–1802 pałac przebudowywany w stylu neoklasycyzmu. Przekształcany również w 1846 r. oraz w latach ok. 1860-1880, z zachowaniem neoklasycystycznego, zmienianego w szczegółach wystroju elewacji. Wieża nakryta spłaszczonym dachem czterospadowym. W 1908 r. do pn. skrzydła pałacu (dawnego dworu) dobudowane skrzydło kuchenne, projektowane przez budowniczego z Kłodzka Paula Nieckischa.

Najbliższe otoczenie pałacu urządzone w latach około 1730–1744 w stylu dojrzałego baroku. Po obu stronach pałacu wzniesione pawilony. Urządzony nowy podjazd z owalnym basenem z kamiennymi balustradami oraz z okazałą bramą wjazdową z furtami, odcinkami murów i kapliczkami. Na pocz. XIX w. ogród przy pałacu przekształcony na park, w którym później zbudowana oranżeria (1820). Po pd. stronie Białej Lądeckiej założony park krajobrazowy ze stawem i pawilonem poświęconym królowej Luizie (1810).

Opis

Pałac usytuowany w centrum wsi, na pn. od koryta Białej Lądeckiej. Murowany, tynkowany, na planie zbliżonym do zarysu litery Z. Układ przestrzenny pałacu niejednolity, ze zróżnicowaniem poziomów w obrębie skrzydeł i łącznika z wieżą. Skrzydło pn. (stary dwór) dwutraktowe, trójdzielne, skrzydło zach. jednotraktowe, połączone z wieżą na planie kwadratu (z murami o grubości 182–157 cm) i z prowadzącym do niej łącznikiem. Najnowsza część pn. skrzydła dwutraktowa. Pałac o rozczłonkowanej bryle, dwukondygnacjowy, nakryty dachami trójspadowymi. Wieża pięciokondygnacjowa, ze spłaszczonym dachem czterospadowym. Zach. elewacja frontowa komponowana symetrycznie i osiowo, z wysokim cokołem zaznaczonym boniowaniem. W jej centrum markowany w tynku ryzalit środkowy z portalem, wydzielony parami pilastrów, pokryty pasowym boniowaniem. Nad pilastrami odcinek belkowania zwieńczony trójkątnym, obramionym naczółkiem z herbem hrabiów von Magnis. Otwory w profilowanych, tynkowych obramieniach z odcinkami gzymsu na konsolach. Inne elewacje zwieńczone tylko gzymsem koronującym. W pd. elewacji frontowej starego dworu główne wejście do pałacu zamknięte łukiem koszowym, ujęte kamiennym prostym obramieniem z kluczem. W elewacjach okna w profilowanych, tynkowych obramieniach lub w tynkowych opaskach. W wieży wnętrza nakryte zaostrzoną kolebką i sala z czteroprzęsłowym sklepieniem na centralnym słupie. A w pozostałej części pałacu — sklepienia kolebkowe z lunetami, krzyżowe i żaglaste. Zachowane wewnętrzne, kamienne portale. Balustrady głównych schodów wykonane z piaskowca, złożone z: cokołu, słupków, segmentów komponowanych na bazie motywu „entre lacs a ovales” i z profilowanych poręczy. Boki słupków zdobione ornamentem wstęgowo cęgowym i motywem plecionki, a segmenty balustrad: rozetami, kampanulami i dekoracyjnymi wazonami.

Zabytek dostępny przez cały rok.

Oprac. Iwona Rybka-Ceglecka, OT NID we Wrocławiu, 21.11.2016 r.