Historia

Kościół po raz pierwszy wzmiankowany był w roku 1201. W latach 1534-1699 oraz w latach 1707-1945 był kościołem protestanckim. Jest budowlą wielofazową. Prezbiterium wzniesione zostało w 4 ćw. XIII w., na co wskazują zachowany na pd. elewacji prezbiterium fryz arkadkowy, kształt maswerku we wsch. otworze okiennym oraz forma dekoracji wsporników sklepienia i kapiteli narożnych kolumienek. W 2 poł. XV w. do prezbiterium od pn. dostawiona została wieża oraz zakrystia. Z tego czasu pochodzi także sklepienie gwiaździste w prezbiterium i korpus nawowy, który następnie został gruntowanie przebudowany w latach1587-1589 przez włoskiego architekta Bernarda Nuriona. W 1 ćw. XVII w. zbudowane zostały obie kruchty oraz ustawiono sygnaturkę na szczycie prezbiterium. Przebudowa kościoła ukończona została w 1623 roku. W roku 1634 w czasie pożaru zniszczeniu uległa wieża i dach. W roku 1643 odbudowano wieżę. W latach 1691-1692 nadbudowano ją o jedną kondygnację zakładając dwuprześwitowy hełm. W latach 1711-1712 prowadzona została renowacja wnętrza z budową organów. W roku 1825 zlikwidowano krypty w prezbiterium. W roku 1881 na skutek uderzenia pioruna zniszczony został barokowy hełm wieży. Odbudowę ostatniej kondygnacji wieży w stylu neogotyckim oraz założenie neogotyckiego hełmu wykonano w roku 1886 według projektu radcy Adlera. Z tego czasu pochodzi także wejście na wieżę i oblicowanie prezbiterium i szczytu zakrystii cegłą maszynową. W roku 1914 zlikwidowano cmentarz przykościelny i rozebrano mur cmentarny. Na terenie przykościelnym utworzono lapidarium z zachowanymi licznymi nagrobkami.

Opis

Kościół położony w pd.-zach. narożu pierzei rynkowej, orientowany. Na terenie przykościelnym, stanowiącym pozostałości cmentarza grzebalnego, urządzone zostało lapidarium. Kościół murowany z cegły jest trójnawową pięcioprzęsłowej halą, o nieco niższych nawach bocznych, z prostokątnym dwuprzęsłowym prezbiterium. Od płn. do prezbiterium przylega wieża wzniesiona na planie prostokąta oraz zakrystia z klatką schodową prowadzącą na wieżę. Do korpusu nawowego w przęśle 4 od zach. dostawione zostały niewielkie prostokątne kruchty. Elewacje kościoła są częściowo tynkowane, za wyjątkiem wieży i zakrystii. Dolną części elewacji prezbiterium i cokołową partię korpusu oblicowano cegłą maszynową. Na pd. elewacji prezbiterium zachowany jest XIII-wieczny fryz arkadkowy. Wschodnia, jednoosiowa ściana prezbiterium z szerokim ostrołucznym otworem okiennym z zachowanym maswerkiem zwieńczona została wysokim trójkątnym szczytem zwieńczonym niewielką sygnaturką przykrytą baniastym hełmem. W pd. ścianie prezbiterium znajdują się wąskie ostrołuczne otwory okienne, w korpusie nawowym otwory okienne zamknięte łukiem odcinkowym, w elewacji pd. wysokie, w elewacji pn. mniejsze umieszczone w dwóch poziomach. Wysoka czterokondygnacyjna wieża zwieńczona jest wysokim ostrosłupowym hełmem. Między wieżą i zakrystią wzniesiono niewysoką wieżyczkę klatki schodowej, przykrytej dwuspadowym dachem.

Prezbiterium przykryte zostało sklepieniem gwiaździstym z ceglanymi żebrami, na wspornikach i kolumienkach przyściennych o głowicach zdobionych dekoracją roślinną. Nawa główna oraz nawy boczne przykryto sklepieniem krzyżowym. Nawy boczne otwarte są do nawy głównej półkoliście zamkniętymi arkadami, nawa pn. w dwóch kondygnacjach, z emporą o drewnianych płycinowych balustradach. W kościele zachowany jest prospekt organowy barkowy zbudowany przez Adama Horatiusa Caspariniego, dwukrotnie przebudowany XIX wieku. Zachowała się także bogato rzeźbiona wczesnobarokowa ambona z fundacji Jerzego III księcia legnicko-brzeskiego i jego żony. Zachowana jest cześć ław i konfesjonałów wykonanych przez Esaiasa Flaschnera w 1570 roku. W kościele znajduje się zespół późnorenesansowych epitafiów, między innymi epitafium księcia Jerzego Ernesta.

Zabytek dostępny.

oprac. Maria Czyszczoń, OT NID we Wrocławiu,

30-09-2014 r.