XVII w. po lata 40. XX w. Posiada wszystkie charakterystyczne cechy mieszkalnego budownictwa „olęderskiego” regionu Mazowsza (pod względem wykorzystania i obróbki materiału oraz techniki wykonania), jak również dydaktycznej funkcji przypisanej obiektowi oraz posadowienia na działce i lokalizacji w terenie.

Historia

Pierwszą wsią olęderską powstałą w okolicach Płocka jest Troszyn Niemiecki (ob. Nowy Troszyn) założony przez Olędrów na mocy kontraktu zawartego w dniu 12 maja 1759 r. pomiędzy posesorem Królewszczyzny Ignacym Cichockim a przedstawicielem osadników. Na mocy umowy koloniści zasiedlili obszar 61 włók, 2 morgów, 141 prętów, pomiędzy wsią Troszyn Polski a korytem rzeki. Obecną wieś Nowy Troszyn (jeszcze przed II wojną światową) faktycznie tworzyły trzy grupy osad, noszące nazwę Troszyn Niemiecki, Troszyn i Troszynek. W 1892 r. mieszkało w nich 252 mieszkańców w 27 domach, gospodarujących na 548 morgach. Gospodarstwa charakteryzowały się wysokim stopniem kultury rolnej. Podstawą gospodarki była hodowla krów, koni, wyrób serów oraz sadownictwo. Pod koniec XIX w. sady owocowe, zajmujące powierzchnię ok. 40 morgów, dawały dochodu od 150 do 400 rubli z morgi, łąki (260 morgów powierzchni), pozwalały na wypas koni i hodowlę krów (uzyskiwano z nich dochodu do 70 rubli rocznie).

Spośród zachowanych we wsi przykładów architektury wyróżniającym się obiektem jest budynek szkoły powstały ok. 1900 r. Nie jest on pierwszym obiektem o tej funkcji we wsi, ponieważ już w 1798 r. w osadzie powstała niemiecko-ewangelicka szkoła początkowa, do której uczęszczało 37 uczniów. Prawdopodobnie pierwsza szkoła usytuowana była na miejscu obecnej (uległa zniszczeniu na skutek powodzi). Dawna szkoła w Nowym Troszynie swoją funkcję spełniała jeszcze w okresie powojennym, w ostatnich dekadach XX w. nie była użytkowana, w chwili obecnej stanowi miejsce spotkań miejscowej społeczności.

Opis

Nowy Troszyn jest wsią rzędową położoną na wschód od Dobrzykowa, po południowej stronie Wisły, z zagrodami rozlokowanymi wzdłuż starego wału wiślanego, na sztucznie usypanych wzgórkach, po południowej stronie asfaltowej oraz bitej szutrowej drogi biegnącej wałem. Budynek dawnej szkoły w Nowym Troszynie usytuowany jest szczytem do wału przeciwpowodziowego, w centralnej części wsi, w zagrodzie jednobudynkowej, otoczonej pierwotnie płotem plecionym z wierzbowych gałęzi, następnie sztachetowym, obecnie ogrodzony jest płotem z metalowej siatki. Stoi w bezpośredniej bliskości drogi biegnącej wałem. Wykonany jest z drewna topolowego, w konstrukcji wieńcowej, z węgłami łączonymi na rybi ogon bez ostatków, oszalowanej ozdobnie deskami (w okresie powojennym). Średniej wysokości bryła nakryta jest proporcjonalnym, dwuspadowym dachem, konstrukcji krokwiowo-jętkowej, pokrytym eternitem. Budynek jest dwutraktowy, pięcioosiowy, z rozproszonym systemem ogniowym usytuowanym bliżej ścian szczytowych. Do korpusu głównego dostawione są trzy przybudówki (od strony południowej, wschodniej i zachodniej). Przy północnej części elewacji wschodniej dodatkowo dostawiony daszek okapowy.

Wnętrze budynku przekształcone w nieznacznym stopniu. Ściany wewnętrzne są otynkowane i malowane farbami klejowymi, podłogi deskowe lub cementowe, sufit na belkach stropowych, częściowo zamknięty. Zachowany tradycyjny system ogniowy (kaflowe piece i kuchnie).

Obiekt dostępny jedynie po uprzednim umówieniu się z wójtem wsi.

Oprac. Jerzy Szałygin, OT NID w Warszawie, 20.07.2017 r.