Skansen jest malowniczo położony na skarpie u ujścia Pisy do Narwi.

Historia

Założycielem skansenu był etnograf i działacz społeczny Adam Chętnik, który w 1919 r. zakupił grunt na skarpie nad Narwią. Teren po dawnej cegielni został uporządkowany, w 1923 r. przeniesiono tu pierwszy budynek, który zaadaptowano do celów wystawienniczych. Uroczyste otwarcie Muzeum Kurpiowskiego nastąpiło 19 czerwca 1927 r., można było oglądać ponad 2000 eksponatów, głównie etnograficznych i przyrodniczych. Po 1930 r. Chętnik zrzekł się własności terenu na rzecz Polskiego Towarzystwa Krajoznawczego, zachowując kierownictwo nad muzeum. W 1933 r. w pobliżu skansenu powstała Stacja Naukowa Dorzecza Środkowej Narwi, finansowana przez Towarzystwo Naukowe Płockie, kierownikiem placówki został Adam Chętnik. Do wybuchu II wojny światowej stacja zgromadziła ponad 10 000 eksponatów archeologicznych, historycznych i geologicznych. W wyniku działań wojennych zarówno Muzeum, jak i stacja zostały zniszczone, ocalała jedynie brama wejściowa oraz nieliczne żelazne artefakty. W 1958 r. na teren dawnego muzeum przeniesiono wystawę rolniczą zorganizowaną przez Muzeum Regionalne w Łomży, dając początek odbudowie skansenu. W latach 60. XX w. placówkę powiększono o tzw. Wzgórze Ziemowita. W 1963 r. otwarto nowy dział poświęcony pszczelarstwu. Zbiory muzeum sukcesywnie uzupełniano, zarówno o obiekty kubaturowe, jak i elementy wyposażenia i eksponaty sztuki ludowej. Corocznie na terenie skansenu odbywa się impreza folklorystyczna pod nazwą „Niedziela św. Rocha”, promująca muzykę, tańce i rękodzieło ludowe.

Opis

Teren skansenu obejmuje 3,5 ha powierzchni, usytuowany jest w pn. - zach. części miasta, na skarpie nad Narwią. Budownictwo wiejskie drewniane.

Skansen Kurpiowski jest częścią Muzeum Północno - Mazowieckiego w Łomży, obecnie znajdują się tu 23 drewniane budynki mieszkalne i gospodarcze oraz kilkadziesiąt innych obiektów (bramy, kapliczki, studnie, barcie), a także eksponaty sztuki ludowej i okazy przyrodnicze. Główna brama wejściowa od strony ul. Zamkowej. Najstarszym zabytkiem jest pozostałość po średniowiecznym zamku tzw. Wzgórze Ziemowita. Wszystkie budynki pochodzą z terenu Kurpiowskiej Puszczy Zielonej, drewniane, o konstrukcji zrębowej, z okresu od kon. XVIII w. do 1. poł. XX w., większość wyposażona w oryginalne meble. W budynku administracji stała wystawa biograficzna Adama Chętnika, w jednym z budynków (leśniczówka) znajduje się ekspozycja stroju ludowego. Część bartniczo - pszczelarska ekspozycji plenerowej położona na skarpie, rolnicza w nadrzecznej partii skansenu. Układ budynków swobodny, nie odzwierciedla faktycznego usytuowania na planie wsi, teren zalesiony, wytyczone ścieżki z oznaczonym kierunkiem zwiedzania, częściowo utwardzone.

Obiekt dostępny dla zwiedzających. Możliwość zwiedzania w godzinach otwarcia skansenu.

Oprac. Grażyna Rogala, OT NID w Białymstoku, 10-12-2015 r.