Historia

Wieś Nosowo należała od XIV w. do patrycjuszowskiego rodu Holkenów z Kołobrzegu. Po jego wygaśnięciu, w XV w. przeszło w posiadanie rodziny Münchow. Już w średniowieczu istniał w Nosowie zamek. W okresie nowożytnym był tu dwór, lub pałac będący siedzibą właścicieli wsi i majątku. W 1657 r. stare lenno nosowskie otrzymał na mocy umowy pomiędzy braćmi rotmistrz Bogislav Joachim von Münchow. Kolejnymi spadkobiercami byli jego potomkowie, którzy w 1735 r. przyłączyli do swych dóbr kolejne posiadłości - Kurozwęcz i Łykowo. W XVIII w. dobra nosowskie przechodziły z rąk do rąk. W 1779 r. rotmistrz Georg Christoph von Heydebreck kupił je z zastrzeżeniem pierwokupu dla rodu von Münchow. Ostatnim z Heydebrecków, dziedzicem na Nosowie był naczelny prezydent prowincji brandenburskiej Georg Christian. W 1856 r. dobra wróciły do rodziny von Münchow. W końcu XIX w. nabył je baron von Sprenger, za którego czasów zbudowano istniejący dziś pałac. Po 2. wojnie światowej pałac wraz z parkiem należały do Nadleśnictwa Gościno a od 1978 r. - do Kombinatu Państwowych Gospodarstw Rolnych w Stanominie. W 1979 r. przystąpiono do kapitalnego remontu pałacu, który miał być połączony z adaptacją na ośrodek szkoleniowo-wypoczynkowy PGR. Na początku lat 90. XX w. w związku z likwidacją PGR przerwano prowadzone prace. W 1984 r. obiekt został przejęty przez Urząd Wojewódzki w Koszalinie, na którego zlecenie adaptowano pałac na funkcje biurowe i hotelowe z przeznaczeniem dla Wojewódzkiego Ośrodka Doskonalenia Kadr Administracji Państwowej. Prace te ukończono w 1987 r. W 2002 r., po reformie administracyjnej i likwidacji województwa koszalińskiego, kolejnym właścicielem pałacu została Komenda Główna Ochotniczych Hufców Pracy w Warszawie. W pałacu mieści się dziś hotel oraz Ośrodek Szkolenia i Wychowania OHP. W 2005 r. jego właściciele wykonali do gruntowny remont budynku.

Opis

Pałac położony jest w zakolu rzeki Radwi, na zachodnim skraju wsi, na południe od głównej drogi wiejskiej. Od strony północnej, zachodniej i południowej otoczony jest rozległym parkiem. Fasada pałacu zwrócona jest w stronę wschodnią. Dojazd do rezydencji prowadzi od drogi wiejskiej starą aleją lipową. Fasadę budowli poprzedza reprezentacyjny podjazd z gazonem. Pałac wzniesiony został w formach eklektycznych z przewagą elementów neorenesansowych.

Pałac założony został na rzucie prostokąta z trzema wydatnymi ryzalitami w każdej z dłuższych elewacji oraz dwiema kwadratowymi wieżami przy elewacji południowej i trójbocznie zamkniętą wieżą klatki schodowej przy elewacji północnej. Podpiwniczony, złożony jest z wyodrębnionych członów o różnej wysokości - zryzalitowane części korpusu - środkowa i skrajne - piętrowe, części boczne przylegające do środkowych ryzalitów - parterowe, wieże przy obu końcach korpusu - dwukondygnacyjne z poddaszem. Dachy silnie zróżnicowane. Nad częścią środkową dach czterospadowy, zwieńczony tarasem. Nad partiami parterowymi - niewysokie dachy dwuspadowe z lukarnami, nad wysokimi partiami skrajnymi - niskie dachy czterospadowe. Wieże zwieńczone hełmami - para wież od południa wysokimi, czworobocznymi, wieża od północy niższym, o kształcie ściętego ostrosłupa o ośmiobocznej podstawie.

Pałac murowany, otynkowany. Korpus z kamiennym cokołem, wieże z cokołem otynkowanym. Dach pokryty blachą ocynkowaną. Elewacje z gzymsami - parapetowymi oraz wieńczącymi o zróżnicowanej formie. W zwieńczeniu części środkowej od frontu gzyms z fryzem arkadkowym, w niższych częściach bocznych, środkowej części elewacji tylnej oraz w zwieńczeniu wież - gzymsy z kroksztynami, w partiach skrajnych - zaakcentowane fryzem o motywach roślinnych i zwieńczone prostymi attykami. Otwory okienne w większości prostokątne ujęte opaskami, na parterze zwieńczone nadprożami z dekoracją w formie girland oraz gzymsami na wspornikach, w południowych elewacjach pary wież oraz we frontowych lukarnach - zamknięte łukiem pełnym, wejście główne oraz dwa okna w ryzalicie frontowym - łukami „w ośli grzbiet”. Obie dłuższe elewacje korpusu ściśle symetryczne. Fasada jedenastoosiowa, z trójosiowym piętrowym ryzalitem pośrodku, wysuniętym nieznacznie przed lico dwuokiennych parterowych części bocznych, na obu skrajach ujęta dwuosiowymi piętrowymi ryzalitami, od strony południowej przedłużona o elewację wieży o dwóch osiach okiennych. Środkowy ryzalit fasady poprzedzony szerokimi schodami i tarasem o nowej tralkowej balustradzie. Na piętrze, na szerokości wszystkich trzech osi okiennych balkon na żeliwnych wspornikach, z żeliwną ozdobną balustradą. Powyżej otworów piętra szeroki fryz z motywem girland. Narożniki skrajnych ryzalitów ujęte lizenami. Elewacja tylna rozwiązana analogicznie do fasady, z parterowym ryzalitem środkowym poprzedzonym przez półkolisty taras z werandą i trójramiennymi schodami prowadzącymi do parku. Elewacje wież południowych od strony frontowej i tylnej opracowane analogicznie do dłuższych elewacji korpusu. Od strony południowej na każdej kondygnacji wież rozmieszczone tryforia, złożone z dwóch półkoliście zamkniętych wnęk przedzielonych identycznym w kształcie oknem, zwieńczone przerwanym segmentowym naczółkiem ze sterczynką pośrodku. W wieży północnej okna parteru i piętra ujęte w ozdobne obramienia zwieńczone motywem zdwojonej woluty. Wnętrze pałacu dwu- i półtraktowe, z hallem na osi frontowego traktu, dużą salą w ryzalicie ogrodowym i główną klatką schodową w południowej części tylnego traktu. We wnętrzach zachowane sztukaterie w fasetach i na sufitach oraz trzy piece kaflowe, w tym jeden o kształcę walca z białych kafli dekorowanych malowanymi scenami figuralnymi.

Obiekt dostępny po uzgodnieniu z użytkownikiem.

Oprac. Maciej Słomiński, OT NID Szczecin, 02-12-2016 r.