Historia

Pierwotnie siedziba dóbr ziemskich w Nieszkowicach miała zapewne formę gotyckiej wieży mieszkalnej, wzniesionej ok. poł. XIV w. dla Ottona von Borschnitza, której relikty znajdują się w zachodniej części pn. skrzydła obecnej budowli. W 1 ćw. XVI w. siedzibę rozbudowano dla kolejnych właścicieli – rodu von Warkotsch, dobudowując do wieży dwa trakty w kierunku wschodnim. W efekcie budowla zyskała formę renesansowego dworu, którego obrys odpowiadał obecnemu skrzydłu północnemu. W 3 ćw. XVI w. dwór rozbudowano do planu w kształcie litery „U”, wystawiając reprezentacyjne skrzydło wschodnie i krótsze, jednotraktowe skrzydło południowe oraz ścianę parawanową zamykającą dziedziniec od zachodu. Najstarsze północne skrzydło dworu zachowało pierwotną funkcję mieszkalno-gospodarczą. Ok. poł. XVII w. kolejny właściciel Samuel von Klinkowsky, rozbudował skrzydło południowe oraz przekształcił m.in. wnętrza w skrzydle wschodnim. Kolejną modernizację budowla przeszła w 2 ćw. XVIII w., zyskując nowy wystrój wnętrz. Wcześniej, prawdopodobnie w czasie wojny trzydziestoletniej (1618-1648) przekształcono istniejące przy rezydencji fortyfikacje ziemne, tworząc system podwójnych wałów, który miał w zewnętrznym obrysie charakter bastionowy.

Od 1791 r. na skutek zmian własnościowych, dwór przestał pełnić funkcję siedziby dóbr. Ok. 1840 r. znaczną część budynku wykorzystywano do magazynowania zboża, funkcję mieszkalno-gospodarczą pozostawiono tylko pomieszczeniom skrzydła pn., które w 1880 r. poddano remontowi m.in. wymieniając stropy, zmieniając układ wnętrz i wprowadzając nową klatkę schodową. Kolejne renowacje wnętrz budowli przeprowadzono ok. 1910 r. i w l. 30. XX wieku. Od 1985 r., kiedy to częściowemu zawaleniu uległo skrzydło pd., dwór jest niezamieszkały.

Opis

Pozostający w częściowej ruinie, obronny dwór nawodny powiązany przestrzennie z folwarkiem, usytuowany jest na zachodnim krańcu wsi. Dwór posadowiony na późnośredniowiecznym grodzisku, poprzedza od zach. kamienny most (z datą 1891) przerzucony nad częściowo zachowaną fosą, który prowadzi na wewnętrzny dziedziniec, otwarty w stronę zabudowań gospodarczych. Na pd. i pn.-wsch. od dworu widoczne są relikty dawnych fortyfikacji ziemnych.

Dwór renesansowy, z elementami gotyckimi i barokowymi. Trójskrzydłowy, na planie zbliżonym do litery „U”, z wewnętrznym dziedzińcem otwartym ku zachodowi. Częściowo podpiwniczony, z piętrowym korpusem i trójkondygnacyjnymi skrzydłami bocznymi, kryty ceramicznymi dachami dwuspadowymi z oknami powiekowymi. Elewacje bez artykulacji, część otworów ujęta renesansowymi, fascjowymi obramieniami z piaskowca (3 ćw. XVI w.) Portale kamienne: późnogotycki z 1 ćw. XVI w. (skrzydło pn.), renesansowe z 3 ćw. XVI w. (skrzydło wsch.) Wnętrza jednotraktowe, część pomieszczeń przyziemia nakryta sklepieniami krzyżowymi z wyciągniętymi szwami, przesklepiona kolebami oraz kolebami z lunetami. W pozostałych wnętrzach stropy belkowe, obecnie zarwane, odsłaniające polichromowane belki z barokową dekoracją roślinną z 2 poł. XVII w.; dwa kominki barokowe z 2 ćw. XVIII w.

Własność prywatna, zabytek niedostępny.

Oprac. Beata Sebzda, OT NID we Wrocławiu, 01.02.2016 r.