Historia

Wg Schematyzmów diecezji spiskiej parafia w Niedzicy istnieć miała już w 1278 r. Wieś Niedzica wymieniona jest po raz pierwszy w dokumencie z 1320 r. Natomiast z dokumencie z 1325 r. Rokosz Berzewiczy przekazuje patronat nad niedzickim kościołem i probostwo kartuzom z Czerwonego Klasztoru, w których rękach świątynia pozostawała do 1563 r. O pierwszym kościele brak jest wzmianek ponadto, że istnieć miał w 1278 r., a ulec poważnym zniszczeniom podczas najazdu tatarskiego z 1287 r. Kolejna budowla, która zachowała się w znacznych fragmentach do dziś, pochodzi zapewne z 1. poł. XIV w. Na lata 13870-1380 datowany jest zespół dekoracji malarskich na ścianie wsch. prezbiterium oraz dekoracja żeber sklepiennych. Z lat 1390-1420 pochodzą malowidła figuralne w prezbiterium. W 1501 r. kościół konsekrowano (po zbezczeszczeniu). W l. 1544-1639 kościół znalazł się w rękach luteranów, w związku z przejściem na protestantyzm Jana Horwatha, właściciela klucza dunajeckiego. Po rekatolizacji Spisza i przejęciu przez katolików kościół znajdował się w złym stanie. Dokonano wówczas gruntownej naprawy ścian i sklepień, a wnętrze uzupełniono późnorenesansową polichromią. Kościół uzyskał wyposażenie w XVIII w. Na pocz. XX w. wzniesiono neogotycką wieżę oraz sygnaturkę. Gruntową konserwację kościoła oraz jego wnętrza przeprowadzono w l. 90. XX w.

Opis

Kościół usytuowany jest w środkowej części wsi, na pd. brzegu potoku Niedziczanki. Otoczony jest kamiennym murem z bramkami wzniesionymi w 1894 r. W jego obrębie znajduje się kilka nagrobków. Z żeliwnymi krzyżami z poł. XIX w. Świątynia w swych zrębach gotycka, przebudowana została w 2. poł. XVII w. w duchu baroku. Świątynia jednonawowa, z węższym prezbiterium zamkniętym trójbocznie. Po pn. stronie prezbiterium prostokątna w rzucie zakrystia, po stronie pn. nawy kaplica. Do nawy od pd. przylega kruchta. Wieża na rzucie kwadratu, nakryta ostrosłupowym hełmem zwieńczonym kulą z krzyżem. Dachy kościoła siodłowe i pulpitowe. Nad prezbiterium wieżyczka na sygnaturkę. Świątynia murowana, wzniesiona z kamienia z użyciem cegły, tynkowana, oszkarpowana. Dachy kryte blachą miedzianą. Elewacja z zewnątrz pokryte są tynkami, barwionymi, gładkimi. Korony murów zwieńczone są profilowanym gzymsem podokapowym. Naroża wieży od strony zach. ujęte kamienną dekoracją kostkową. Wewnątrz w prezbiterium, na ścianie czołowej zachowane fragmenty polichromii gotyckiej z XIV w. Wyposażenie wnętrza pochodzi głównie z XVIII w. Ołtarz główny rokokowy, z ok. 1770 r. Ołtarze boczne pochodzą z tego samego okresu. Na ścianie pn. prezbiterium znajduje się gotycki tryptyk z ok. 1454 r., przedstawiający tzw. Legendę św. Bartłomieja. Ambona rokokowa z ok. 1770 r. z rzeźbami Ewangelistów - śś. Jana i Łukasza. Drewniana, późnobarokowa chrzcielnica pochodzi z XVIII w.

Obiekt dostępny z zewnątrz, wewnątrz podczas Mszy Św.

Oprac. Olga Dyba, OT NID w Krakowie, 22-04-2016r.