Należy do grupy willi w tzw. stylu włoskim, powstałych na terenie uzdrowiska pod koniec XIX w. oraz na pocz. XX w. Zachowana jest w pełni jej oryginalna bryła z detalem architektonicznym oraz zasadniczy układ wnętrza z częścią wystroju. Mimo bardzo złego stanu elewacji obiekt nadal posiada wysokie walory artystyczne, historyczne i naukowe, stanowiące o jego wartości jako zabytku architektury. Odgrywa niezwykle istotną rolę w układzie przestrzennym Nałęczowa i krajobrazie kulturowym Al. Lipowej - głównej ulicy miasta.

Historia

Willa została wzniesiona pod koniec XIX w. (prawdopodobnie w latach 1897 - 1900) przez Edmunda Raciborskiego, ówczesnego właściciela dużej posesji (następnie wtórnie podzielonej) przy Al. Lipowej. Budowla należy do grupy willi w tzw. stylu włoskim, które pojawiły się w drugiej fazie rozwoju uzdrowiska nałęczowskiego w latach 1900-1914 (pierwsza rozpoczęła się w 1880 r.). Obiekt był kolejno własnością rodzin: Raciborskich, Bielskich, Mochlińskich, Bartosiewiczów. Na przestrzeni lat w willi mieszkało wielu znakomitych gości m.in.: Bolesław Prus, który przebywał tu w pierwszym dziesięcioleciu XX wieku oraz Tadeusz Steich w latach 70.i 80. XX w., co zostało upamiętnione zamieszczeniem tablic pamiątkowych na elewacjach budynku. W 1958 r. nieruchomość nabyła Ewelina Bartosiewicz, która założyła tu pensjonat a następnie kawiarnię oraz restaurację, znaną do dziś szeroko pod nazwą „Ewelina”. Miejsce to słynie także jako galeria malarstwa twórców lubelskich, nałęczowskich i kazimierskich. Obecnym właścicielem obiektu jest p. Jacek Bartosiewicz.

Opis

Willa usytuowana jest w głębi ogrodzonej działki, po pd. stronie Al. Lipowej. Budynek wzniesiony z kamienia wapiennego oraz cegły, założony na planie zbliżonym do litery „H”, piętrowy, o urozmaiconej bryle, z asymetrycznie usytuowaną wieżą w pd. - wsch. narożu. Nakryty łamanymi dachami osłoniętymi ściankami attykowymi artykułowanymi pilastrami, od frontu dodatkowo z górującym szczytem z okulusem. Od wsch. w połaci dachowej lukarny o obramieniach w formie półokrągło zakończonych frontoników. Elewacje zakomponowane na wysokim cokole zaakcentowanym gzymsem cokołowym, poszczególne kondygnacje wyodrębnione gzymsami kordonowymi, zwieńczone wydatnym gzymsem koronującym. Otwory okienne prostokątne - część w profilowanych opaskach, dwa frontowe zwieńczone trójkątnymi przyczółkami (w jednym z nich tondo z płaskorzeźbą Matki Boskiej z Dzieciątkiem). W elewacji frontowej (pn.) drewniana, przeszklona weranda z dekoracją laubzegową. Elewacja tylna (pd.) z wieżą od wsch. i cofniętym tarasem na osi środkowej. W obu elewacjach balkony o żeliwnych ozdobnych balustradach. W elewacji zach. taras będący pozostałością po dawnej werandzie. Układ pomieszczeń trójtraktowy, w części środkowej dwutraktowy z hallem. Część wnętrz zaadaptowana na potrzeby pensjonatu, kawiarni i restauracji. W niektórych pomieszczeniach zachowane elementy wystroju: parkiety, stylizowane rozety zdobiące płaskie sufity, piec kaflowy zwieńczony nastawą z alegorycznymi popiersiami.

Własność prywatna. Obiekt dostępny przez cały rok.

Oprac. Anna Sikora-Terlecka, OT NID w Lublinie, 02.07.2014 r.