Historia

Cmentarz założony został na pocz. XIX w. na terenie ogrodów plebańskich, na wsch. od kościoła. Przypuszczalnie była to jedna obszerna kwatera lub dwie kwatery przedzielone alejką. W 2 poł. XIX w. cmentarz miał kształt prostokąta o układzie szachownicowym. Gruntowe alejki przecinające pod kątem prostym jego powierzchnię utworzyły sześć czworobocznych pól. Na przestrzeni latach był stopniowo powiększany ( przed 1871 r., kon. XIX w. oraz 1971 r.). Zachował jednak (w najstarszej części) charakter wiejskiej nekropolii. Początkowo na jego terenie usypywano głównie mogiły ziemne. Pod kon. XIX w. zaczęto wznosić pomniki nagrobne z piaskowca, a wśród nich obiekty charakteryzujące się wysokimi walorami artystycznymi. Przeważają jednak nagrobki proste architektonicznie o klasycystycznym detalu. Na cmentarzu pochowano wybitne postaci dla dziejów Nałęczowa oraz kraju m.in. Michała Elviro Andriollego, Oktawii Żeromskiej, trzech założycieli Uzdrowiska - Konrada Chmielewskiego, Fortunata Nowickiego, czy Wacława Lasockiego, a ich pomniki należą do najcenniejszych. Wśród najstarszych istniejących nagrobków jest grób dziedzica dóbr nałęczowskich Tytusa Rakowskiego. Powstał w 1858 r. w klasycystycznej formie. Generalnie sprzed 1914 r. roku pochodzi kilkadziesiąt nagrobków o wysokim poziomie artystycznym. Wśród późniejszych przykładów odnaleźć można grób wybitnej pisarki Ewy Szelburg Zarembiny zm. 1989 r.

Opis

Cmentarz założony na wsch. od kościoła. Zajmuje część wzniesienia opadającego od świątyni na wsch. i pn. Mimo przekształceń zasadniczo zachował (w najstarszej części) pierwotny charakter wiejskiej nekropolii o prostym planie przestrzennym wyznaczonym przecinającymi się pod kątem prostym alejkami i czworobocznymi kwaterami grzebalnymi. Ma kształt prostokąta o powierzchni ok. 1 220 ha. Od strony kościoła (zach.) i ulicy (pd.) ogrodzony jest murem, w pozostałych częściach metalową siatką. Dostępny dwoma bramami. Główna usytuowana od strony kościoła, druga w narożu pd. -wsch. Po prawej stronie bramy głównej znajduje się kostnica o prostej architekturze datowana na 2 poł. XVIII w. Wśród nagrobków zlokalizowanych na cmentarzu są obiekty o wysokich walorach artystycznych. Szczególnie cenny jest grobowiec rodziny ziemiańskiej Wernickich w formie sarkofagu i rzeźby przedstawiającej Archanioła Michała oczekującego w zadumie na Sąd Ostateczny. Wykonany został we Florencji ok. 1904 r. z marmuru kararyjskiego, przez światowej sławy artystę Emilio Zocchi. Znaczącą grupę stanowią nagrobki o klasycystycznym detalu, proste architektonicznie, wykonane w końcu XIX w. Obecnie dominują nagrobki z betonu i lastryka oraz granitu, pozbawione indywidualnych cech.

Własność parafii rzymskokatolickiej p.w. św. Jana Chrzciciela. Obiekt dostępny przez cały rok.

Oprac. Anna Sikora-Terlecka, OT NID w Lublinie, 3.07.2014 r.