We wnętrzu zachowały się epitafia poświęcone istotnym postaciom Mysłowic oraz elementy i zdobienia o barokowej estetyce. Przy kościele znajduje się wykonana z piaskowca kolumna maryjna pochodząca z 1727 r.

Historia

Dzieje kościoła sięgają 1. poł. XIV w. Jedna z najstarszych informacji na jego temat pochodzi z 1393 r. Wówczas był on wzmiankowany jako „masywny, zbudowany z kamienia kościół”. Na przestrzeni wieków obiekt był wielokrotnie przebudowywany po zniszczeniach. Pierwsza z nich miała miejsce po napadzie wojsk księcia austriackiego Maksymiliana z 1587 r. Wówczas dzięki pomocy Anny Katarzyny Salomonowej obiekt został odrestaurowany. Kolejna przebudowa datowana jest na lata 1617-1619 i wiązała się ze zniszczeniami po pożarze, który miał miejsce 6 listopada 1617 r. Następny remont obiektu i zarazem rozbudowa kościoła odbyła się w latach 1740-1744 dzięki mysłowickiemu proboszczowi ks. Jerzemu Antoniemu Mieroszewskiemu. Wówczas zostało rozebrane prezbiterium, przedłużono nawę o dwa przęsła w kierunku wschodnim i zakończono trzema ramionami ośmioboku, zmniejszono otwory okienne, założoną nową posadzkę, wzniesiono dwie krypty: pod ołtarzem św. Katarzyny oraz przed wielkim ołtarzem dla księży i kolatorów. Była to istotna przebudowa, gdyż wówczas wnętrze nabrało barokowego charakteru. Do wnętrza wprowadzono szereg elementów dekoracyjnych wykonanych w stiuku m.in.: ornamentów w postaci wici roślinnej i kratki regencyjnej. Dokładnie 19 kwietnia 1744 r. kościół został konsekrowany. W latach 1768-1778, za czasów księdza Jana Krupskiego, wykonano dwa ołtarze boczne w prezbiterium. Kolejna przebudowa miała miejsce w 1839 r., wówczas przebudowano wieżę, na planie ośmioboku z ostrosłupowym hełmem, w stylu romańskim. 3 czerwca 1901 r. miał miejsce pożar kościoła. Spaliło się wówczas część belkowania dachu i wieży, stopiły się dzwony i częściowemu zniszczeniu uległy organy. W tym samym roku rozpoczęto odbudowę, którą zajął się Franz Klaszka. Trwała ona do 1903 r. Remont dotyczył obniżenia dachu i pokrycia go łupkiem, uporządkowano wówczas wnętrza, a przede wszystkim wzniesiono nową, neobarokową wieżę zaprojektowaną przez Ludwika Schneidera. W 1902 r. zniesiono cmentarz znajdujący się przy kościele.

Opis

Kościół usytuowany jest w najstarszej części Mysłowic, na Starym Mieście, ok. 50 m na pd.zach. od rynku. Teren wokół kościoła, po części stanowił pierwotnie cmentarz. Budynek otacza mur: od strony południowej i częściowo od wschodniej z kamienia, datowany na wiek XVIII, a od strony zachodniej i częściowo północnej późniejszy, wykonany z cegły z dekoracyjną balustradą.

Kościół jest orientowanym, murowanym z kamienia i cegły obiektem, wzniesionym na planie podłużnym złożonym z prostokątnej nawy zakończonej trójbocznym, niewyodrębnionym na zewnątrz prezbiterium. Strefa przyziemia została zaakcentowana boniowaniem. Nawę główną i prezbiterium tej samej wysokości przykrywa dach z blachy cynkowej: w części nawy dwuspadowy, w części prezbiterialnej trójpołaciowy z neobarokową sygnaturką. Korpus nawowy obudowany jest rzędem jednouskokowych szarp umieszczonych w przestrzeniach między symetrycznie rozmieszczonymi oknami (zakończonych łukiem półkolistym) oraz po jednej trójuskokowej szkarpie w narożach od strony południowej. Okna zostały wypełnione witrażami o motywach chrystologicznych. Od zewnątrz okratowane, zdobione kamienną, profilowaną listwą. Od strony południowej do nawy głównej przylega przybudówka - zakrystia: na planie podłużnym, przykryta dachem pulpitowym z dwoma otworami okiennymi zamkniętymi łukiem półkolistym i prostokątnym wejściem. W bryle kościoła dominuje trójkondygnacyjna wieża usytuowana w południowej części. Została ona wzniesiona na planie prostokąta, zdobiona boniowanymi narożnikami, zwieńczona neobarokowym hełmem baniastym z latarnią. Kondygnacje wieży oddzielone są między sobą gzymsami kordonowymi. W dolnej kondygnacji wieży znajduje się centralnie umieszczony otwór wejściowy zamkniętym łukiem ostrym zdobiony kamienną opaską, wewnątrz z kutą kratą. W drugiej kondygnacji umieszczono podwójne niewielkie okno, zamknięte półkoliście. Powyżej kamienne zdobienie w postaci okręgu wpisanego w kwadrat, a nad nim pojedyncze, półkoliście zamknięte okno z drewnianymi żaluzjami. Analogiczne elementy zastosowano na kondygnacjach w części zachodniej i wschodniej wieży. Do elewacji wieży po stronie południowej i północnej przylega trójuskokowa szkarpa. Przy fasadzie południowej wieży wzniesiono dwukondygnacyjną dobudówkę z dachem pulpitowym, z oknami zamkniętymi półkoliście, po dwa na każdej kondygnacji. W dolnej kondygnacji elewacji południowej umieszczono otwór wejściowy z naświetlem o łuku ostrym w którym umieszczono witraż z przedstawieniem Matki Boskiej w typie Hodogetrii. Nad nim trójdzielne okno, zamknięte łukiem półkolistym.

Wnętrze kościoła ma charakter barokowy. Przestrzeń jest oddzielona od części prezbiterialnej łukiem tęczowym o półkolistym, lekko spłaszczonym zamknięciu, który zdobiony jest dekoracją sztukatorską o motywach roślinnych oraz napisem „ANSVA” w promienistym otoku. Prezbiterium przekryte jest sklepieniem kolebkowym z lunetami przechodzącymi w przyścienne filary o głowicach zwieńczonych fragmentem belkowania. Analogiczne rozwiązanie zastosowano w nawie głównej. Na sklepieniu prezbiterium malowidło przedstawiające scenę Wniebowzięcia NMP. Wnętrze wypełnione jest dekoracją sztukatorską datowaną na lata 1741 r. Znajdujące się w kościele wyposażenie ma charakter późnobarokowy i pochodzi w największym stopniu z lat 40. XVIII w. m.in.: ołtarze boczne p.w.: Chrystusa Ukrzyżowanego, św. Antoniego Padewskiego, św. Jana Nepomucena, św. Katarzyny oraz św. Józefa. Z tego okresu pochodzi również ambona, balaski, epitafia: ks. Michała Gosławskiego, Anny Katarzyny Salomonowej (oba datowane na 1742 r.), Krzysztofa Mieroszewskiego, ks. Jerzego Antoniego Mieroszewskiego (oba datowane na około 3. ćw. XVIII w.). Z późniejszego czasu pochodzi epitafium Felicjana i Heleny Mieroszewskich (ok. 1814 r.). Na lata 1768-1778 datowane są dwa ołtarze boczne w prezbiterium (z przedstawieniami Matki Bożej Różańcowej oraz św. Barbary). We wnętrzu znajdują się również obiekty z wcześniejszego okresu np.: obraz na desce z ukazana Matka Boską z Dzieciątkiem (prawdopodobnie z 1. poł. XV w., sukienki z XVII w.), kamienna chrzcielnica (z 2. poł. XVI w.), obraz przedstawiający Narodzenie NMP (pochodzący z XVII w.)

W obrębie terenu kościoła, po stronie pd.-wsch., zachowała się kolumna maryjna datowana na 1727 r. Pierwotnie stała ona przed ogrodzeniem kościoła. Została wykonana z piaskowca. Maryję ukazano w typie Immaculaty: bez Dzieciątka, stojącą na kuli ziemskiej, z wieńcem gwiazd nad głową. Trzon kolumny jest opleciony winoroślą.

Kościół dostępny jest cały rok podczas Mszy Świętych: niedziela 9.00; 10.30; 15.00; 16.15; Nieszpory; 17.00; w tygodniu 17.00.

Oprac. Sabina Rotowska, OT NID w Katowicach, 17-11-2015 r.