p.n.e.) i początków wczesnej epoki żelaza (750-550 r. p.n.e.) oraz wczesnośredniowiecznym grodziskiem datowanym na IX i X w. Relikty osad obronnych ludności kultury łużyckiej są na terenie dzisiejszej Polski bardzo rzadkie, łącznie odkryto tylko około 70. zabytków tego rodzaju. Również wczesnośredniowieczne grodziska należą do wyjątkowych stanowisk archeologicznych i są tym cenniejsze, że wiążą się ze Słowianami i początkami państwa polskiego. Zabytek ma dosyć czytelną formę krajobrazową, zachowały się również nawarstwienia kulturowe oraz zabytki nieruchome i ruchome. Obiekt jest cennym źródłem do poznania pradziejów i najstarszej historii Polski.

Usytuowanie i opis

Stanowisko znajduje się na Wyżynie Częstochowskiej, na niewysokim wzgórzu (295,6 m n.p.m.), górującym nad prawym brzegiem przepływającej poniżej rzeki Warty. W planie ma kształt owalno-czworoboczny, a jego powierzchnia wynosi ok. 1 hektara. Od strony zachodniej, a zwłaszcza północno-zachodniej podejście do grodziska jest naturalnie strome, a więc dosyć utrudnione, natomiast od strony zachodniej dostęp do obiektu jest łatwy i tu znajdują się relikty dwóch niewysokich, kamienno-ziemnych wałów oraz sucha fosa. Poza centralną częścią zabytek porasta las.

Historia

Jak dowodzą badania archeologiczne stanowisko ma dwie fazy chronologiczne. Pierwsza, związana jest z ludnością kultury łużyckiej i z konieczności musimy ją datować szeroko, to jest na późną epokę brązu (900-750 r. p.n.e.) i początki wczesnej epoki żelaza (750-550 r. p.n.e.). Druga faza wiąże się z okresem wczesnego średniowiecza wiekami IX i X, tak więc przypada na początki formowania się państwa Piastów.

Stan i wyniki badań

Prace wykopaliskowe na stanowisku prowadzono w latach: 1957 (Adam Kauss), 1966 (Włodzimierz Błaszczyk), 2010-2012 (Maciej Kosiński, Magdalena Wieczorek-Szmal, Greta Bielińska). Odkryto zabytki nieruchome (w tym obiekty mieszkalne) i znaleziono liczne fragmenty ceramiki kultury łużyckiej i z wczesnego średniowiecza. Dokumentacja z badań oraz zabytki ruchome znajdują się w Muzeum w Częstochowie.

Obiekt dostępny przez cały rok.

Oprac. Michał Bugaj, OT NID w Katowicach, 22.09.2014 r.

Bibliografia

• Bielińska G., Kosiński M., Wieczorek-Szmal M., Wyniki badań wykopaliskowych na terenie grodziska „Gąszczyk” w Mstowie-Podlesiu, „Rocznik Muzeum Częstochowskiego 2011/2012”, Częstochowa 2013, s. 13-67.
• Kosiński M., Wieczorek-Szmal M., Bielińska G., Sprawozdanie z ratowniczych badań wykopaliskowych na grodzisku Gąszczyk w Mstowie-Podlesiu, województwo śląskie, „Badania archeologiczne na Górnym Śląsku i ziemiach pogranicznych w latach 2009-2010”, Katowice 2012, s. 36-41.
• Krauss A., Siedlec, pow. Częstochowa, „Silesia Antiqua” 1962, t. 4, s. 304-306.
• Niesiołowska-Wędzka A., Początki i rozwój grodów kultury łużyckiej, Warszawa-Wrocław-Kraków-Gdańsk 1974.