miejsce pamięci narodowej z 1939 r. - Zabytek.pl
Adres
Morzewo
Lokalizacja
woj. wielkopolskie, pow. pilski, gm. Kaczory - obszar wiejski
Mord ten był największą masową zbrodnią niemiecką na terenie ówczesnego powiatu chodzieskiego.
Historia
Chodzieska placówka gestapo (Einsatzkommando 15 - Aussenstelle Kolmar) w październiku 1939 r. w ramach tzw. politycznego czyszczenia terenu dokonała licznych aresztowań na terenie ówczesnego pow. chodzieskiego. Wśród aresztowanych byli m. in. działacze polityczni i społeczni, nauczyciele, pracownicy administracji i policjanci, a także osoby podejrzane o działalność antyniemiecką. Do 7 listopada przez chodzieskie więzienie, nadzorowane przez gestapo, przewinęło się ok. 150 więźniów. Więźniowie zatrudniani byli przy pracach porządkowych i rolnych. W więzieniu przewidzianym na 18 osób nieraz przebywało czterokrotnie więcej. W związku z tym chodzieski sędzia Werner Eichholz w dn. 3 listopada zażądał od prokuratury okręgowej w Poznaniu opróżnienia więzienia i przekazania go sądowi. Nakaz z prokuratury przyszedł 3 dni później. W dn. 7 listopada gestapo w dwóch transportach wywiozło 45 osób (wg innych źródeł 41) w rejon Gór Morzewskich. Więźniów pognano na górę, a następnie rozstrzelano z karabinu maszynowego i zakopano w przygotowanym wcześniej dole.
W okresie przed zakończeniem II wojny światowej Niemcy - zdając sobie sprawę z przegranej - zaczęli zacierać ślady swych zbrodni. W maju 1944 r. w Inowrocławiu powstał w tym celu specjalny oddział gestapo. Oddział ten odkopał grób w Górach Morzewskich i na stosach drewna spalił zwłoki rozstrzelanych. W latach powojennych w miejscu kaźni i rozsypania prochów rozstrzelanych ustawiono krzyż i tablicę upamiętniającą ofiary mordu.
Opis
Miejsce Pamięci Narodowej na Wzgórzach Morzewskich usytuowane jest ok. 1000 m. na wsch. od szosy z Chodzieży do Kaczor, w lesie, po pn. stronie polnej drogi do Prawomyśla. Przy drodze ustawiono kamienny pomnik, upamiętniający pomordowanych tu mieszkańców ziemi chodzieskiej. Stąd zboczem wzgórza schody prowadzą na szczyt, do miejsca kaźni, gdzie ustawiono drewniany krzyż oraz tablicę z nazwiskami 45 ofiar mordu. Między krzyżem a tablicą znajduje się znicz. Całość otoczona jest prostym betonowym murkiem.
Obiekt dostępny. Przy szosie z miejscowości Kaczory do Chodzieży ustawiono tablicę informacyjną.
oprac. Krzysztof Jodłowski, OT NID w Poznaniu, 24-11-2015 r.
Rodzaj: cmentarz
Forma ochrony: Rejestr zabytków, Ewidencja zabytków
Inspire id: PL.1.9.ZIPOZ.NID_N_30_CM.16389, PL.1.9.ZIPOZ.NID_E_30_CM.48862